array:23 [
  "pii" => "S1413867013002845"
  "issn" => "14138670"
  "doi" => "10.1016/j.bjid.2013.10.005"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2014-07-01"
  "aid" => "295"
  "copyrightAnyo" => "2014"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 0
  "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
  "subdocumento" => "ssu"
  "cita" => "Braz J Infect Dis. 2014;18:421-33"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 3097
    "formatos" => array:3 [
      "EPUB" => 235
      "HTML" => 2126
      "PDF" => 736
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S1413867014000580"
    "issn" => "14138670"
    "doi" => "10.1016/j.bjid.2013.11.013"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2014-07-01"
    "aid" => "320"
    "copyright" => "Elsevier Editora Ltda."
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
    "subdocumento" => "ssu"
    "cita" => "Braz J Infect Dis. 2014;18:434-40"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 5015
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 279
        "HTML" => 3180
        "PDF" => 1556
      ]
    ]
    "en" => array:12 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Review article</span>"
      "titulo" => "Kidney involvement in leishmaniasis&#8212;a review"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "tieneResumen" => "en"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "434"
          "paginaFinal" => "440"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:8 [
          "identificador" => "fig0010"
          "etiqueta" => "Fig&#46; 2"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "fuente" => "Reprinted from de Valli&#232;re&#44; et al&#46;&#44; The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 81&#40;2&#41;&#58;209&#8211;12&#46; Copyright &#40;2009&#41; with permission from The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a>"
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr2.jpeg"
              "Alto" => 1341
              "Ancho" => 1400
              "Tamanyo" => 446062
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "en" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Renal amyloidosis in a patient with visceral leishmaniasis and HIV&#46; &#40;A&#41; Abundant mesangial amyloid deposits &#40;black arrowhead&#59; enlarged in &#40;B&#41;&#41; and interstitial fibrosis &#40;white asterisk&#41;&#59; FAOG stain&#59; 100&#215;&#44; &#40;B&#41; almost complete obliteration of the glomerular architecture by mesangial amyloid deposits&#59; FAOG stain&#59; 600&#215;&#44; &#40;C&#41; amyloid deposits in arteriolar wall that are congophilic and produce apple-green birefringence&#59; Congo red&#59; 600&#215;&#44; &#40;D&#41; typical ultrastructural appearance of amyloid fibrils in the mesangium&#59; transmission electron microscopy &#40;uranyl acetate and lead citrate&#41;&#44; and &#40;E&#41; amyloid fibrils are also seen in capillary membranes in a subendothelial location&#59; transmission electron microscopy &#40;uranyl acetate and lead citrate&#41;&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Geraldo Bezerra da Silva Junior, Elvino Jos&#233; Guard&#227;o Barros, Elizabeth De Francesco Daher"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Geraldo Bezerra"
              "apellidos" => "da Silva Junior"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Elvino Jos&#233;"
              "apellidos" => "Guard&#227;o Barros"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Elizabeth"
              "apellidos" => "De Francesco Daher"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1413867014000580?idApp=UINPBA00003Y"
    "url" => "/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867014000580/v8_201510050558/en/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S1413867014000609"
    "issn" => "14138670"
    "doi" => "10.1016/j.bjid.2014.01.007"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2014-07-01"
    "aid" => "322"
    "copyright" => "Elsevier Editora Ltda&#46;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Braz J Infect Dis. 2014;18:414-20"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 1402
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 187
        "HTML" => 778
        "PDF" => 437
      ]
    ]
    "en" => array:11 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original article</span>"
      "titulo" => "Assessment of sexual risk behaviors and perception of vulnerability to sexually transmitted diseases&#47;acquired immunodeficiency syndrome in women&#44; 1999&#8211;2012&#58; a population based survey in a medium-sized Brazilian city"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "tieneResumen" => "en"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "414"
          "paginaFinal" => "420"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Marilia Arndt Mesenburg, Ludmila Correa Muniz, Mari&#226;ngela Freitas Silveira"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Marilia Arndt"
              "apellidos" => "Mesenburg"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Ludmila Correa"
              "apellidos" => "Muniz"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Mari&#226;ngela Freitas"
              "apellidos" => "Silveira"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1413867014000609?idApp=UINPBA00003Y"
    "url" => "/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867014000609/v8_201510050558/en/main.assets"
  ]
  "en" => array:21 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Review article</span>"
    "titulo" => "Extended spectrum &#946;-lactamase producers among nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "421"
        "paginaFinal" => "433"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Manuel Guzm&#225;n-Blanco, Jaime A&#46; Labarca, Maria Virginia Villegas, Eduardo Gotuzzo"
        "autores" => array:5 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Manuel"
            "apellidos" => "Guzm&#225;n-Blanco"
            "email" => array:1 [
              0 => "mibeli03&#64;gmail&#46;com"
            ]
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">1</span>"
                "identificador" => "fn1"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "Jaime A&#46;"
            "apellidos" => "Labarca"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:3 [
            "nombre" => "Maria Virginia"
            "apellidos" => "Villegas"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          3 => array:3 [
            "nombre" => "Eduardo"
            "apellidos" => "Gotuzzo"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          4 => array:2 [
            "colaborador" => "On behalf of the Latin America Working Group on Bacterial Resistance"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">2</span>"
                "identificador" => "fn2"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:4 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Hospital Privado Centro M&#233;dico de Caracas and Hospital Vargas de Caracas&#44; Caracas&#44; Venezuela"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Department of Infectious Diseases&#44; School of Medicine&#44; Pontificia Universidad Cat&#243;lica de Chile&#44; Santiago&#44; Chile"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Bacterial Resistance Group&#44; International Center for Medical Research and Training &#40;CIDEIM&#41;&#44; Cali&#44; Colombia"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "Universidad Peruana Cayetano Heredia&#44; Lima&#44; Peru"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "<span class="elsevierStyleItalic">Corresponding author</span>&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 0
      "multimedia" => array:7 [
        "identificador" => "fig0020"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 4"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr4.jpeg"
            "Alto" => 1702
            "Ancho" => 2998
            "Tamanyo" => 147918
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Findings of the Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; summarizing the frequency of nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates resistant to cefepime in 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> NR&#44; not reported&#46;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Introduction</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Health care-associated infections &#40;HAIs&#41; are particularly challenging in developing countries such as those of Latin America owing to their far higher rate of occurrence than in developed countries&#46; For instance&#44; the World Health Organization reported that the pooled prevalence of hospital-wide HAIs between 1995 and 2010 in low- and middle-income countries was 10&#46;1 per 100 patients &#40;95&#37; confidence interval &#91;CI&#93;&#44; 8&#46;4&#8211;12&#46;2&#41;&#44; which compares unfavorably with the corresponding rate in high-income countries &#40;7&#46;6 episodes per 100 patients&#59; 95&#37; CI&#44; 6&#46;9&#8211;8&#46;5&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a> Most HAIs in developed and developing countries are by Gram-negative bacteria&#44; predominantly species and subspecies from the <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> family followed by nonfermenters such as <span class="elsevierStyleItalic">Pseudomonas aeruginosa</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Acinetobacter baumannii</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1&#8211;4</span></a> The capacity of health care professionals to manage nosocomial infections by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> has diminished over the last decade because of the emergence and widespread dissemination of multidrug-resistant phenotypes&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2&#44;5&#8211;8</span></a></p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Production of &#946;-lactamases is the primary mechanism of &#946;-lactam resistance in these pathogens&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9&#8211;15</span></a> ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase &#40;ESBLs&#41; can confer resistance to penicillins&#44; first-&#44; second-&#44; and third-generation cephalosporins&#44; and aztreonam &#40;but not the cephamycins such as cefoxitin or carbapenems&#41;&#44; and are usually inhibited by &#946;-lactamase inhibitors such as clavulanic acid&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> Most ESBLs can also hydrolyze fourth-generation cephalosporins &#40;e&#46;g&#46;&#44; cefepime or cefpirome&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16&#44;17</span></a> It is important to note that AmpC &#946;-lactamases differ from typical ESBLs in that AmpC &#946;-lactamases&#44; besides hydrolyzing third-generation cephalosporins&#44; are not inhibited by &#946;-lactamase inhibitors&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> Furthermore&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> harboring ESBLs are often co-resistant to fluoroquinolones&#44; aminoglycosides&#44; and trimethoprim&#47;sulfamethoxazole&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15&#44;18</span></a> Thus&#44; infections by these multidrug-resistant pathogens are a major public health threat&#44; as there are limited treatment options available&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">The purpose of this review is to provide an updated epidemiology of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in the Latin American hospital setting&#44; with a focus on antimicrobial susceptibilities of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> strains throughout the region&#46; We include in this review data from the Spanish- and Portuguese-speaking countries of the Americas&#44; including Mexico&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">Background&#58; emergence of extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America before 2005</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">During the period from 1987 to 1989&#44; <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> expressing sulfhydryl variant &#40;SHV&#41;-5 and SHV-2 were responsible for infection outbreaks in a Buenos Aires intensive care unit &#40;ICU&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> Retrospective analysis of a lyophilized strain of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> recovered in 1982 from the urine of a patient with an indwelling urinary catheter detected SHV-5&#44; making this the earliest detected ESBL-producing bacterium in South America&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14&#44;19</span></a> Cefotaxime-resistant &#40;CTX-M&#41; &#946;-lactamase was first described in an outbreak of neonatal infection with <span class="elsevierStyleItalic">Salmonella typhymurium</span> during 1989 in Argentina&#44; Bolivia&#44; and Paraguay&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> Further outbreaks of infections in neonates caused by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were reported in the late 1990s in Mexico and Brazil&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20&#44;21</span></a></p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">By the late 1990s&#44; ESBL expression by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin American hospitals became endemic&#46; During SENTRY antimicrobial surveillance conducted between 1997 and 2002&#44; the prevalence of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; expressing ESBLs in blood cultures from hospitalized patients was greater in Latin America than in Europe and North America &#40;43&#37; vs&#46; 22&#37; and 6&#37;&#44; respectively&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a> SENTRY data for urine isolates revealed that &#8764;45&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; exhibited an ESBL phenotype in 2000 &#40;compared with &#8764;30&#37; during 1997&#8211;1999&#41; and &#8764;5&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> exhibited an ESBL phenotype during both testing periods&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> The percentage of <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> producing ESBLs was also very high in Brazilian hospitals &#40;SENTRY&#44; 1997&#8211;1999&#41;&#44; with 50&#37; of all <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates and 9&#37; of all <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates suspected of harboring ESBLs&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a> Over a slightly later timeframe&#44; findings of the Meropenem Yearly Susceptibility Test Information Collection &#40;MYSTIC&#41; study &#40;1997&#8211;2003&#41; showed that 52&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates from Latin America &#40;vs&#46; 12&#37; from North America&#41;&#44; 18&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates &#40;vs&#46; 8&#37; from North America&#41;&#44; and 6&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Proteus mirabilis</span> isolates &#40;vs&#46; 4&#37; from North America&#41; were ESBL-positive&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a></p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">CTX-M-type &#946;-lactamases eventually replaced TEM and SHV variants as the most common type of ESBL globally&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0090"><span class="elsevierStyleSup">18&#44;24</span></a> In 2000&#44; CTX-M-2 was the most prevalent type of ESBL in Latin America &#40;especially in the southern part of the continent&#41;&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a> and in 2002&#44; CTX-M-12 from a strain of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> was detected in Colombia&#44; representing the first description of a CTX-M in this country&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a> While ESBLs are found predominantly in <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; and <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&#44; they have also been described in other genera of <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> including species of <span class="elsevierStyleItalic">Citrobacter</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Serratia</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Proteus</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Morganella</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Salmonella</span>&#44; and <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacter</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a></p></span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Methods</span><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">To review the published clinical data relating to epidemiology of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in the Latin American hospital setting&#44; a systematic search of the biomedical literature was conducted&#46; Medline &#40;via PubMed&#41; was searched limited by the dates 1 January 2005 to 15 July 2013 for articles using the following terms and Boolean logic&#58; &#40;Extended spectrum beta lactamase OR ESBL&#41; AND &#40;<span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">coli</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Shigella</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Salmonella</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Proteus</span>&#41; AND &#40;&#8220;Latin America&#8221; OR &#8220;South America&#8221; OR &#8220;Central America&#8221; OR Mexico OR Guatemala OR Honduras OR Nicaragua OR &#8220;Costa Rica&#8221; OR Cuba OR &#8220;Dominican Republic&#8221; OR Panama OR Colombia OR Venezuela OR Guyana OR Suriname OR &#8220;French Guiana&#8221; OR Brazil OR Ecuador OR Peru OR Bolivia OR Paraguay OR Uruguay OR Chile OR Argentina&#41;&#46; Selected additional references were identified by authors&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Prevalence and type of extended spectrum &#946;-lactamases</span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Regional data</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Several regional surveillance studies monitor drug resistance in Latin America&#44; most with a small number of participating centers in each country&#46; The number of centers from each country participating in surveillance efforts is shown in <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">Table 1</a>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27&#8211;35</span></a> According to data from the Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41;&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial &#40;TEST&#41;&#44; and Doripenem International Surveillance Network &#40;DISN&#41;&#44; the prevalence of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> was far higher in Latin America than in other world regions &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">Fig&#46; 1</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#44;28&#44;31&#44;36</span></a> Similarly&#44; only the Asia&#47;Pacific region had higher rates of ESBL production in <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&#46; <a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#44;28&#44;31&#44;36</span></a> Furthermore&#44; prevalence of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; appears to have steadily increased over the last decade &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">Table 2</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#8211;33&#44;36</span></a> A greater proportion of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; than <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> produce ESBLs&#44; although ESBL production by <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> has increased since the period before 2005&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Country-specific data</span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Surveillance studies</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In the SENTRY 2008&#8211;2010&#44; SMART 2008&#8211;2009&#44; and TEST 2004&#8211;2010 reports&#44; the frequencies of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> producing ESBLs were highest in Chile&#44; Ecuador&#44; Guatemala&#44; Honduras&#44; and Mexico &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>a&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30&#44;32&#44;33</span></a> Among <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;&#44; ESBL phenotype rates of 50&#37; or greater were observed in Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; and Honduras &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>b&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32&#44;33</span></a></p><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Cohort studies</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">As in the surveillance studies&#44; independent cohort data revealed that a greater proportion of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> than <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> clinical isolates produce ESBLs throughout the continent &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;48</span></a> The range of ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates varied from 24&#37; &#40;in Cuba&#44; 2009&#8211;2010&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">44</span></a> to 58&#37; &#40;in Curitiba&#44; Brazil&#44; 2003&#8211;2004&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">46</span></a> whereas ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates varied from 7&#37; &#40;in southern Brazil&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">45</span></a> to 32&#37; &#40;in Sonoro&#44; Mexico&#44; 2008&#8211;2009&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">42</span></a> Care must be taken when interpreting these data because of inter-study differences with respect to the time&#44; method &#40;i&#46;e&#46;&#44; consecutive or random&#41;&#44; and anatomical site of sample collection&#44; as well as the microbiological techniques and standards used&#46; Nevertheless&#44; data collected by independent cohort studies on the frequency of ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> clinical isolates &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41; compared favorably with data collected by SMART&#44; SENTRY&#44; and TEST &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>a&#41; for Brazil &#40;range&#44; 7&#8211;24&#37; vs&#46; 13&#8211;17&#37;&#44; respectively&#41;&#44; Mexico &#40;16&#8211;32&#37; vs&#46; 38&#8211;48&#37;&#41; and Venezuela &#40;16&#8211;27&#37; vs 15&#8211;30&#37;&#41;&#46; Regarding the frequency of ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> clinical isolates&#44; general agreement was observed between independent cohort &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41; and surveillance data &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>b&#41; for Brazil &#40;44&#8211;58&#37; vs&#46; 49&#8211;50&#37;&#44; respectively&#41;&#44; and Mexico &#40;27&#8211;36&#37; vs&#46; 25&#8211;33&#37;&#41;&#44; but not Venezuela &#40;46&#8211;48&#37; vs&#46; 17&#37;&#41;&#46; Limited prevalence data were available for Bolivia &#40;Santa Cruz de la Sierra&#44; 2004&#41; wherein 150&#8211;642 &#40;23&#37;&#41; consecutively collected Gram-negative isolates were putative ESBL producers&#44; but this statistic encompassed strains of <span class="elsevierStyleItalic">P&#46; aeruginosa</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Acinetobacter</span> spp&#46; in addition to <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">49</span></a></p><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">The molecular characteristics of the ESBL isolates detected in surveillance studies were not described in those publications&#46; Most of our knowledge about specific ESBLs circulating in Latin American hospitals comes from independent cohort studies&#46; <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a> shows that CTX-Ms have infiltrated most countries to various extents&#44; with CTX-M-15 commonly found in the northern part of the continent&#46; The endemicity of CTX-M-15 is challenging because this enzyme&#44; unlike other ESBLs&#44; can hydrolyze ceftazidime&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">50</span></a> CTX-M-2 was the most common subtype in Argentina &#40;52&#37; of 50 ESBL producers&#41;&#44; and data indicated emergence of CTX-M-15 &#40;38&#37;&#41; along with CTX-M-8 &#40;2&#37;&#41; and CTX-M-9 &#40;6&#37;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">48</span></a> SHV enzymes &#40;particularly SHV-5 and SHV-12&#41; were highly prevalent in Mexico&#44; Colombia&#44; and Brazil &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41;&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">These prevalence findings are supported by results of studies that examined the genotype distribution among ESBL producers&#46; Of 127 ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolated over one year from inpatients and outpatients at a public teaching hospital at S&#227;o Paulo&#44; Brazil&#44; <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M</span> and <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">SHV</span> were highly prevalent &#40;in 34&#37; and 63&#37; of strains&#44; respectively&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">51</span></a> In Colombia &#40;Bogota&#44; 2003&#8211;2005&#41;&#44; computational sequencing analysis revealed that CTX-M-12 &#40;56&#37;&#41; and SHV-12 &#40;33&#37;&#41; were the most prevalent ESBLs produced among 177 <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates harboring <span class="elsevierStyleItalic">bla</span> genes&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0260"><span class="elsevierStyleSup">52</span></a> In Bolivia&#44; <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M-2</span> &#40;71&#37;&#41;&#44; and to a lesser extent <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M-43</span> &#40;21&#37;&#41;&#44; were the most prevalent genes encoding ESBL production in 150 Gram-negative clinical isolates collected from four hospitals in Santa Cruz de la Sierra during a 4-month period in 2004&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">49</span></a> In addition&#44; <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">PER-2</span> was reported among 31&#37; of 122 ESBL&#43; <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates collected in 10 hospitals in Chile in 1998&#8211;2004 &#40;40&#37; were <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M</span> and 13&#37; were <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">GES</span>&#41;&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0265"><span class="elsevierStyleSup">53</span></a> and 15&#37; of 47 ESBL&#43; <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates collected in eight hospitals in Caracas&#44; Venezuela in 2009-2010 were type PER&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">40</span></a></p></span></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0055">Antimicrobial susceptibility</span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0060">Regional data</span><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Data on antimicrobial susceptibilities are reported for the Latin American region by the SMART&#44; TEST&#44; and SENTRY surveillance efforts&#44; and for individual Latin American countries by The Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; &#40;see <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">Table 1</a> for countries participating in each effort&#41;&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">From a regional perspective&#44; <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> strains were more often susceptible &#40;75&#8211;89&#37;&#41; to third-generation cephalosporins than strains of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> &#40;47&#8211;55&#37;&#44; referring to strains that were not distinguished as ESBL&#43; or ESBL&#8722;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28&#8211;33</span></a> Susceptibilities of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> to the fourth-generation cephalosporin cefepime were not markedly greater than their susceptibilities to third-generation cephalosporins&#46; As expected&#44; susceptibility to third-generation cephalosporins and cefepime was much lower among ESBL-positive <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> strains than among ESBL-negative or unspecified isolates &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">Table 3</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#8211;32</span></a> Antimicrobial co-resistance was a recurring feature among these isolates&#44; particularly those expressing ESBLs&#46; In SENTRY 2008&#8211;2010&#44; <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> &#40;all isolates&#41; were most susceptible to the carbapenems &#40;99&#8211;100&#37;&#41;&#44; amikacin &#40;97&#8211;100&#37;&#41;&#44; piperacillin&#47;tazobactam &#40;82&#8211;94&#37;&#41;&#44; and colistin &#40;100&#37;&#41;&#44; whereas low rates of susceptibility to ciprofloxacin &#40;35&#8211;73&#37;&#41; were observed&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> Susceptibility of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; was appreciably lower than that of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> to all of these drug classes&#44; with susceptibility rates of 89&#8211;99&#37; for carbapenems&#44; 78&#8211;92&#37; for amikacin&#44; 49&#8211;81&#37; for piperacillin&#47;tazobactam&#44; and 95&#8211;99&#37; for colistin across four countries &#40;Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; and Mexico&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> Even lower susceptibility rates across the commonly used drug classes were observed for ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates collected in SMART 2008&#44; 2008&#8211;2009&#44; and TEST 2004&#8211;2010&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#44;30&#44;32</span></a> Although susceptibility of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> to carbapenems and tigecycline was &#62;95&#37; in all of these studies&#44; susceptibility to amikacin &#40;85&#8211;90&#37;&#41;&#44; piperacillin&#47;tazobactam &#40;74&#8211;80&#37;&#41;&#44; and fluoroquinolones &#40;12&#8211;19&#37;&#41; dropped markedly&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#44;30&#44;32</span></a> Likewise&#44; susceptibility of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> to carbapenems &#40;in TEST 2004&#8211;2010 and SMART 2008&#41; and tigecycline &#40;in TEST 2004&#8211;2010&#41; was high &#40;&#8805;89&#37;&#41;&#44; but susceptibility was low to amikacin &#40;71&#8211;72&#37;&#41;&#44; levofloxacin &#40;35&#8211;38&#37;&#41;&#44; and piperacillin&#47;tazobactam &#40;34&#8211;40&#37;&#41; in both surveillance studies&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#44;32</span></a></p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0065">Country-specific data</span><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">PAHO established a surveillance program in 2000 to collect country-specific data on selected organisms&#44; both from nosocomial and community-acquired infections&#46; In 2006 and 2009&#44; there was large variability in <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> resistance rates to third-generation cephalosporins &#40;cefotaxime and ceftazidime&#41;&#44; even after accounting for countries with small isolate numbers &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">Table 4</a>&#41;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34&#44;35</span></a> and few collecting centers &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">Table 1</a>&#41;&#46; In 2009&#44; the resistance rate of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> to third-generation cephalosporins was highest in Bolivia &#40;37&#37;&#41; and lowest in Nicaragua &#40;0&#8211;0&#46;5&#37;&#59; <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">Table 4</a>&#41;&#46; PAHO data for <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> nosocomial isolates in 2009 showed high levels of resistance to third-generation cephalosporins&#44; consistent with the high prevalence of ESBL-producing strains in Latin American countries&#46; The resistance rate of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; to third-generation cephalosporins in 2009 was highest in Peru &#40;66&#37;&#41; and lowest in Nicaragua &#40;0&#46;3&#37;&#41;&#46; A high rate of resistance to cefepime in nosocomial isolates of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> was also reported in PAHO 2009 data &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0020">Fig&#46; 4</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> The PAHO data for <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were similar to findings of the Asociaci&#243;n Panamericana de Infectolog&#237;a&#44; showing that the proportion of cefotaxime-resistant strains ranged from 17&#37; &#40;in Ecuador and Panama&#41; to 60&#37; &#40;in Brazil&#41;&#44; resistance rates to ceftazidime ranged from 13&#37; &#40;in Venezuela&#41; to 40&#37; &#40;in Argentina&#44; Brazil&#44; and Paraguay&#41;&#44; and resistance to cefepime ranged from 10&#37; &#40;in Colombia&#41; to 50&#37; &#40;in Argentina and Brazil&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0270"><span class="elsevierStyleSup">54</span></a></p><elsevierMultimedia ident="tbl0020"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0020"></elsevierMultimedia><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Data collected by the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program between 2008 and 2010 reported country-specific data in addition to regional data&#46; They showed that the susceptibility rate of healthcare-acquired <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates to third-generation cephalosporins was low in Mexico &#40;52&#8211;53&#37;&#41; and modest in Argentina&#44; Brazil&#44; and Chile &#40;76&#8211;88&#37;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> Again&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; exhibited unacceptably low susceptibility rates to cephalosporins in all four countries &#40;40&#8211;67&#37;&#41;&#46; The susceptibilities of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were modestly higher to cefepime than to third-generation cephalosporins&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a></p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In agreement with SENTRY&#44; a consolidated 2009 network analysis involving 14 hospitals in Chile revealed that 78&#37; and 79&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> blood and urine cultures&#44; respectively&#44; were susceptible to cefotaxime&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0275"><span class="elsevierStyleSup">55</span></a> Remarkable susceptibility rates were observed for carbapenems &#40;&#8805;99&#46;9&#37;&#41; while susceptibility rates were &#8805;90&#37; for piperacillin&#47;tazobactam and amikacin and lower for ciprofloxacin &#40;61&#8211;64&#37;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0275"><span class="elsevierStyleSup">55</span></a></p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Surveillance was conducted in 2006&#8211;2008 by the Colombian Nosocomial Resistance Study Group&#44; consisting of 14 tertiary-care hospitals in seven major cities&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0280"><span class="elsevierStyleSup">56</span></a> Among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates from general wards &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2300 each year&#41; and adult ICUs &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>550 each year&#41;&#44; resistance to third-generation cephalosporins was low and stable at rates ranging from 2&#37; to 8&#37;&#46; Among isolates from adult ICUs&#44; resistance to cefepime was also stable at 4&#8211;5&#37; during this period&#46; For <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span>&#44; resistance rates to third-generation cephalosporins &#40;ceftazidime and ceftriaxone&#41; among isolates from general wards were 19&#8211;20&#37; in 2006 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>948&#41;&#59; 24&#8211;29&#37; in 2007 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1244&#41;&#44; and 15&#37; in 2008 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1038&#41;&#46; Among <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates from adult ICUs&#44; resistance to third-generation cephalosporins was 24&#8211;25&#37; in 2006 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>497&#41;&#44; 20&#8211;31&#37; in 2007 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>800&#41;&#44; and 9&#8211;24&#37; in 2008 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>602&#41;&#46; Among isolates from adult ICUs&#44; resistance to cefepime was 12&#37; in 2006&#44; 18&#37; in 2007&#44; and 11&#37; in 2008&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0280"><span class="elsevierStyleSup">56</span></a></p><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In the independent cohort studies that reported quantitative susceptibility data on <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> harboring ESBLs&#44; co-resistance to multiple commonly used antimicrobial agents besides resistance to third-generation cephalosporins was evident&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;39&#44;52</span></a> Moderate to high resistance rates &#40;&#62;15&#37; to &#60;81&#37;&#41; were observed for aminoglycosides&#44; trimethoprim&#47;sulfamethoxazole&#44; piperacillin&#47;tazobactam&#44; and quinolones&#44; whereas low resistance rates &#40;&#60;10&#37;&#41; were observed for carbapenems and tigecycline&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;41&#44;52</span></a></p></span></span><span id="sec0060" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Risk factors</span><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Studies conducted in locations throughout the world have identified multiple risk factors for infection with ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospitalized patients&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">57&#8211;61</span></a> In multivariate analyses in these studies&#44; the following risk factors were identified&#58; previous antibiotic use &#40;specifically&#44; quinolones&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">59</span></a> cephalosporins&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">57</span></a> oxyimino-cephalosporins&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0290"><span class="elsevierStyleSup">58</span></a> piperacillin&#47;tazobactam&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">57</span></a> or &#946;-lactams with an oxyimino group<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0300"><span class="elsevierStyleSup">60</span></a>&#41;&#44; recurrent infections&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">59</span></a> hemodialysis&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0305"><span class="elsevierStyleSup">61</span></a> urinary catheterization&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0290"><span class="elsevierStyleSup">58</span></a> artificial nutrition&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">59</span></a> and residence in a nursing home&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0305"><span class="elsevierStyleSup">61</span></a></p><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">There are few studies of risk factors for ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America&#46; Potential risk factors for the occurrence of invasive infections arising from ESBL- and non-ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were assessed in an international&#44; prospective&#44; observational study conducted by the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program&#44; which included 11 Latin American hospitals&#44; from 2001&#8211;2002&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0310"><span class="elsevierStyleSup">62</span></a> Although underlying comorbidities and potential risk factors were generally similar between ESBL and non-ESBL cases&#44; a higher proportion of ESBL cases had a gastrostomy or jejunostomy tube &#40;30&#46;3&#37; vs&#46; 6&#46;7&#37;&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;008&#41;&#44; required ventilation assistance &#40;64&#46;8&#37; vs&#46; 38&#46;2&#37;&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;005&#41;&#44; or had been admitted to ICU &#40;65&#46;6&#37; vs&#46; 41&#46;0&#37;&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;006&#41; compared with non-ESBL cases&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0310"><span class="elsevierStyleSup">62</span></a></p><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Among single-center studies&#44; multivariate analysis of retrospective case-control data &#40;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>121 patients&#41; pertaining to all episodes of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> bacteremia for the period 1993&#8211;2002 in a Mexican referral center revealed prior use of cephalosporins &#40;Odds ratio &#91;OR&#93; 7&#46;6&#44; 95&#37; CI 1&#46;1&#8211;53&#46;5&#59; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;039&#41; and admission to ICU &#40;OR 5&#46;6&#44; 95&#37; CI 1&#46;1&#8211;27&#46;9&#59; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;033&#41; as significant risk factors&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0315"><span class="elsevierStyleSup">63</span></a> Use of broad-spectrum cephalosporins also featured as the only independent predictor of ESBL-producing enterobacteriaceae strains &#40;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>90&#41; causing bacteremia in a recently published Mexican study&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0320"><span class="elsevierStyleSup">64</span></a> and use of third-generation cephalosporins &#40;<span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;008&#41; was a risk factor for colonization of ESBL-producing strains of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp in a pediatric ICU in Brazil in 2008&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0325"><span class="elsevierStyleSup">65</span></a> Another Latin American study found a relationship between use of ciprofloxacin and prevalence of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> in a hospital setting&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0330"><span class="elsevierStyleSup">66</span></a></p></span><span id="sec0065" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">Discussion</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Since the first cases and outbreaks of infections by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> were reported in Latin American hospitals&#44; there has been a steady increase in the overall prevalence and in the number of types of ESBLs detected&#46; According to region-wide surveillance data &#40;ie&#44; SENTRY&#44; TEST&#44; SMART&#44; PAHO&#44; and API&#41; and findings from independent country-specific cohort studies&#44; ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; can be considered endemic in Latin America&#46; The balance of data indicates that rates of nosocomial infection caused by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#44; particularly <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span>&#44; are high in Latin America compared with other world regions &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">Fig&#46; 1</a>&#41;&#46; More specifically&#44; there has been a rapid spread of CTX-M enzymes throughout Latin American hospitals&#44; which has been facilitated by horizontal transfer of encoding plasmids and successful clones&#46; While we observed a geographical trend in the prevalence of a finite number of CTX-M enzyme subtypes in Latin America &#40;i&#46;e CTX-M-15 in the North&#59; CTX-M-2 in the South&#41;&#44; there was clear evidence that this regional association is weakening as CTX-Ms become even more widespread and evolve locally&#46;</p><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In surveillance data reviewed for this article &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">Table 3</a>&#41;&#44; 45&#8211;53&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates are nonsusceptible to third-generation cephalosporins&#44; compared with 21&#8211;27&#37; resistance associated with <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> HAIs in the United States&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0335"><span class="elsevierStyleSup">67</span></a> The northern countries of Guatemala&#44; Honduras&#44; and Mexico have high rates of cephalosporin-resistant <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&#44; while Argentina&#44; Brazil&#44; Colombia&#44; and Panama have lower rates&#46; For <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;&#44; Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; Guatemala&#44; and Honduras are experiencing especially high rates of cephalosporin-resistant strains&#44; while Colombia&#44; Panama&#44; and Venezuela have lower rates&#46; Independent cohort data showed that it is not uncommon in Latin America to encounter ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> that are nonsusceptible to cefepime&#44; exhibit high rates of resistance to fluoroquinolones and ampicillin&#47;sulbactam&#44; and have appreciable rates of resistance to aminoglycosides and piperacillin&#47;tazobactam&#46; Susceptibility of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> to the carbapenems&#44; tigecycline&#44; and colistin remains much higher &#40;&#62;90&#37;&#41;&#46;</p><p id="par0125" class="elsevierStylePara elsevierViewall">There are many possible explanations for the observed differences between countries and regions&#46; Reported susceptibility rates may have differed because of selection of centers &#40;public versus private&#41; or other biases in study design&#44; small numbers of isolates collected in some settings&#44; differing laboratory methods&#44; or quality control in some laboratories&#46; Reported resistance rates may also reflect real differences in prevalence of resistant pathogens arising from local outbreaks&#44; differences in antimicrobial prescribing practices &#40;including use of cephalosporins&#41;&#44; differences in facilities &#40;e&#46;g&#46;&#44; rooms with multiple beds or overcrowded conditions&#41;&#44; and local infection control measures &#40;or the lack thereof&#41;&#46; Unfortunately there are no studies that systematically investigate these differences between countries and facilities in Latin America and their effect on prevalence of ESBL-producing pathogens&#46; Surveillance data must also be read carefully because some sources report resistance rates&#44; while others report susceptibility rates&#8212;and because nonsusceptibility is not the same as resistance&#46; Furthermore&#44; data may over-represent tertiary care hospitals with more complicated patient populations receiving more intensive care than the general hospital population&#46;</p><p id="par0130" class="elsevierStylePara elsevierViewall">The expanding geographic spread of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in the community and hospital setting underscores the importance of clinical and microbiologic recognition of these enzymes at multiple levels of health care&#46; Surveillance data collected regionally in Latin America may be used to guide empiric treatment of patients suspected of multidrug-resistant infection&#44; based on their individual risk level&#46; For example&#44; it has been shown that patients with age 65 years or older&#44; recent use of antibiotics&#44; recent hospitalization or stay in long-term care facility&#44; and male sex have a greater likelihood of infection by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#59;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a> such patients may be suspected of infection with resistant pathogens and treated accordingly&#46; However&#44; knowledge of regional surveillance data and patient risk level is not adequate to guide optimal choice of therapy&#46; Physicians should be aware of local data regarding the prevalence and antimicrobial susceptibilities of ESBL-producing bacterial strains in their particular city and hospital&#44; information that can help guide treatment choices for patients in a particular facility&#46; When possible&#44; pathogen identification &#40;at the genus and species level&#41; and information about the <span class="elsevierStyleItalic">in vitro</span> antimicrobial resistance profile of the pathogen infecting the individual patient can guide the choice and adjustment of antimicrobials during the course of treatment&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0340"><span class="elsevierStyleSup">68</span></a> Prospective observational data have shown that patients have a survival advantage when the correct antimicrobial agent is chosen as initial therapy rather than empiric agents that provide no coverage against the responsible pathogen&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0345"><span class="elsevierStyleSup">69</span></a></p><p id="par0135" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Collaborative institutional&#44; local&#44; national&#44; and regional surveillance of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> is required to assist diagnosis&#44; support treatment decisions&#44; and guide antimicrobial stewardship and infection control efforts&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0340"><span class="elsevierStyleSup">68</span></a> The US Clinical and Laboratory Standards Institute &#40;CLSI&#41; and the UK Health Protection Agency &#40;HPA&#41; have published guidelines for the detection of ESBL-producing organisms&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0350"><span class="elsevierStyleSup">70</span></a> Following PAHO surveillance system recommendations&#44; CLSI guidelines are followed in most Latin American countries to detect the presence of ESBL-mediated resistance&#46; The difficulty in detecting and classifying specific ESBLs in the local setting is demonstrated by the fact that hundreds of different ESBLs have been described&#44; including more than 145 &#946;-lactamases in the CTX-M class alone &#40;<a href="http://www.lahey.org/studies/other.asp">http&#58;&#47;&#47;www&#46;lahey&#46;org&#47;studies&#47;other&#46;asp</a>&#41;&#46; More than 890 unique protein sequences for &#946;-lactamases were determined by late 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a> However&#44; findings from Latin American studies show that molecular biology techniques can be useful in characterizing virulent <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> clones isolated from patients and health care workers&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21&#44;71&#44;72</span></a> The technology to identify genes conferring resistance is improving quickly and is becoming more automated&#46; Ideally&#44; surveillance programs in cities and hospitals should provide real-time information about phenotype and mechanism of resistance in a rapid&#44; accurate&#44; and reproducible manner&#46;</p><p id="par0140" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Antimicrobial stewardship in conjunction with local surveillance is also required to preserve the antimicrobial integrity of a limited arsenal of agents&#46; More research is required to elucidate the risk factors for acquiring ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#44; although it can be stated that antimicrobial treatment is the primary cause&#46; Encouragingly&#44; a 2002&#8211;2006 study in Colombia showed that restriction of third-generation cephalosporins can result in significant &#40;5-fold&#41; reduction in the number of ESBL-producing isolates&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0365"><span class="elsevierStyleSup">73</span></a> However&#44; treatment with cefepime is not recommended in areas where there is a high prevalence of circulating CTX-Ms since clinical failures often result in patients with high inoculum infections&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0360"><span class="elsevierStyleSup">72</span></a> Carbapenems are a treatment of choice for infections caused by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#44; but an undesirable consequence of their use may be selection of carbapenem-resistant non-fermenter Gram-negative bacilli and <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0360"><span class="elsevierStyleSup">72&#44;74&#8211;76</span></a> Instructions on how to restrict and cycle certain antimicrobial agents for specific indications&#44; framed within a real-time surveillance-based drug formulary&#44; offer the best conditions for rational drug use&#46;</p><p id="par0145" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Patient-to-patient transmission of ESBL-producing pathogens has been reported&#59; this is likely a more important mode of infection with <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> than with <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli&#46;</span><a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0385"><span class="elsevierStyleSup">77&#44;78</span></a> However&#44; this issue has not been studied in Latin America beyond nosocomial outbreaks&#46; Because of difficulties with infection control&#44; patient-to-patient transmission could play an important role in Latin American healthcare institutions&#46; Therefore&#44; infection control efforts are crucial in reducing the prevalence of drug-resistant pathogens&#46; Local outbreaks of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; strains have been successfully addressed in Latin American settings through standard infection control practices&#44; including disinfection of the unit&#44; re-enforcing hand hygiene and barrier control measures&#44; and adjusting antimicrobial prescribing practices&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21&#44;72&#44;79</span></a></p><p id="par0150" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In summary&#44; the problem of high infection rates by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospitals of Latin America is exacerbated by the spread of multidrug-resistant strains&#46; Antimicrobial surveillance at the unit&#44; hospital&#44; city&#44; national&#44; and regional level is recommended to guide decision making about infection control efforts and appropriate antimicrobial treatment&#46;</p></span><span id="sec0070" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">Conflicts of interest</span><p id="par0155" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Manuel Guzm&#225;n Blanco is or has been a member of advisory boards of Merck&#44; Pfizer&#44; Becton and Dickinson&#46; He has received research funds from Pfizer&#44; Merck&#44; Glaxo and Novartis&#46; Jaime A&#46; Labarca has been a member of advisory boards of Merck Sharp &#38; Dhome and Pfizer&#44; has received research funds from Merck Sharp &#38; Dhome&#44; and has participated in clinical studies for Sanofi Pasteur&#46; Maria Virginia Villegas has been a member of advisory boards of Merck and Pfizer and has received research funds from Pfizer&#44; Merck&#44; Novartis&#44; AstraZeneca&#44; Merck S&#46;A&#44; Bayer&#44; Janssen Cilag and Biomeriux&#46; Eduardo Gotuzzo has been a consultant to Pfizer and has received research funds from Johnson &#38; Johnson&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:11 [
        0 => array:3 [
          "identificador" => "xres566362"
          "titulo" => "Abstract"
          "secciones" => array:1 [
            0 => array:1 [
              "identificador" => "abst0005"
            ]
          ]
        ]
        1 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec583704"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "Introduction"
        ]
        3 => array:2 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "Background&#58; emergence of extended spectrum &#946;-lactamase-producing Enterobacteriaceae in Latin America before 2005"
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "sec0015"
          "titulo" => "Methods"
        ]
        5 => array:3 [
          "identificador" => "sec0020"
          "titulo" => "Prevalence and type of extended spectrum &#946;-lactamases"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0025"
              "titulo" => "Regional data"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "sec0030"
              "titulo" => "Country-specific data"
              "secciones" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "identificador" => "sec0035"
                  "titulo" => "Surveillance studies"
                ]
              ]
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0040"
              "titulo" => "Cohort studies"
            ]
          ]
        ]
        6 => array:3 [
          "identificador" => "sec0045"
          "titulo" => "Antimicrobial susceptibility"
          "secciones" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0050"
              "titulo" => "Regional data"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0055"
              "titulo" => "Country-specific data"
            ]
          ]
        ]
        7 => array:2 [
          "identificador" => "sec0060"
          "titulo" => "Risk factors"
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0065"
          "titulo" => "Discussion"
        ]
        9 => array:2 [
          "identificador" => "sec0070"
          "titulo" => "Conflicts of interest"
        ]
        10 => array:1 [
          "titulo" => "References"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2013-05-10"
    "fechaAceptado" => "2013-10-29"
    "PalabrasClave" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec583704"
          "palabras" => array:4 [
            0 => "<span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>"
            1 => "<span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span>"
            2 => "Latin America"
            3 => "Bacterial resistance"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:1 [
      "en" => array:2 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">To review the epidemiology of nosocomial extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America&#44; a systematic search of the biomedical literature &#40;PubMed&#41; was performed for articles published since 2005&#46; Rates of nosocomial infections caused by extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America have increased since 2005&#46; Up to 32&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and up to 58&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates are extended spectrum &#946;-lactamase-positive&#44; rates that are higher than in other world regions&#46; From a region-wide perspective&#44; 11&#8211;25&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates and 45&#8211;53&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates were nonsusceptible to third-generation cephalosporins&#46; At the country level&#44; there was a wide range in <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> resistance rates to third-generation cephalosporins&#44; with especially high rates of resistance to <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> in Guatemala&#44; Honduras&#44; and Mexico&#44; and high resistance rates to <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; in Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; Guatemala&#44; Honduras&#44; and Paraguay&#46; Susceptibility of extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> to cefepime&#44; fluoroquinolones&#44; ampicillin&#47;sulbactam&#44; aminoglycosides&#44; and piperacillin&#47;tazobactam has also been compromised&#44; leaving the carbapenems&#44; tigecycline&#44; and colistin as the only antibiotics with &#62;90&#37; susceptibility rates&#46; There is a steady increase in the prevalence and types of extended spectrum &#946;-lactamases produced by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates in Latin American hospitals &#40;particularly CTX-Ms&#41;&#44; suggesting endemic conditions overlaid by clonal outbreaks&#46; Appropriate treatment decisions and infection control strategies informed by surveillance of regional and local susceptibilities and mechanisms of resistance are required to mitigate this major public health concern&#46;</p></span>"
      ]
    ]
    "NotaPie" => array:2 [
      0 => array:3 [
        "etiqueta" => "1"
        "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0040">The authors dedicate this work to the memory of Jos&#233; Mar&#237;a Casellas&#46;</p>"
        "identificador" => "fn1"
      ]
      1 => array:3 [
        "etiqueta" => "2"
        "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0045">See Appendix A for the members of the Working Group&#46;</p>"
        "identificador" => "fn2"
      ]
    ]
    "apendice" => array:1 [
      0 => array:1 [
        "seccion" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "apendice" => "<p id="par0165" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Latin America Working Group on Bacterial Resistance&#58;</p> <p id="par0170" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Carlos Alvarez &#40;Hospital Universitario San Ignacio and Pontificia Universidad Javeriana&#44; Bogot&#225;&#44; Colombia&#41;&#44; Luis Bavestrello &#40;Clinica Re&#241;aca&#44; Vi&#241;a Del Mar&#44; Chile&#41;&#44; Eitan Berezin &#40;Santa Casa de S&#227;o Paulo School of Medicine&#44; Brazil&#41;&#44; Eduardo Gotuzzo &#40;Universidad Peruana Cayetano Heredia&#44; Lima&#44; Peru&#41;&#44; Manuel Guzm&#225;n-Blanco &#40;Hospital Privado Centro M&#233;dico de Caracas&#44; Venezuela&#41;&#44; Jaime A&#46; Labarca &#40;Pontificia Universidad Cat&#243;lica de Chile&#44; Santiago&#44; Chile&#41;&#44; Carlos M&#46; Luna &#40;Hospital de Cl&#237;nicas Jos&#233; de San Martin Hospital&#44; Universidad de Buenos Aires&#44; Argentina&#41;&#44; Carlos Mej&#237;a &#40;Hospital Roosevelt&#44; Guatemala City&#44; Guatemala&#41;&#44; Simone Nouer &#40;Hospital Universit&#225;rio Clementino Fraga Filho&#44; Rio de Janeiro&#44; Brazil&#41;&#44; Eduardo Rodr&#237;guez-Noriega &#40;Hospital Civil de Guadalajara Fray Antonio Alcalde&#44; Guadalajara&#44; Mexico&#41;&#44; Mauro Jos&#233; Costa Salles &#40;Hospital Irmandade da Santa Casa de Miseric&#243;rdia de S&#227;o Paulo&#44; Brazil&#41;&#44; Carlos Seas &#40;Universidad Peruana Cayetano Heredia&#44; Lima&#44; Peru&#41;&#44; Fortino Sol&#243;rzano Santos &#40;Hospital de Pediatr&#237;a Centro M&#233;dico Nacional Siglo XXI&#44; Mexico City&#44; Mexico&#41;&#44; Maria Virginia Villegas &#40;International Center for Medical Research and Training &#91;CIDEIM&#93;&#44; Cali&#44; Colombia&#41;&#44; Jeannete Zurita &#40;Hospital Vozandes and Pontificia Universidad Cat&#243;lica del Ecuador&#44; Quito&#44; Ecuador&#41;&#46;</p>"
            "etiqueta" => "Appendix A"
            "identificador" => "sec0075"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "multimedia" => array:8 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1693
            "Ancho" => 2999
            "Tamanyo" => 189910
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Frequency of ESBL producers among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates in the SMART and TEST antimicrobial surveillance programs&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#44;28&#44;31&#44;36</span></a> &#42;United States data only&#46; DISN&#44; Doripenem International Surveillance Network&#59; ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "fig0010"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr2.jpeg"
            "Alto" => 3427
            "Ancho" => 2996
            "Tamanyo" => 285274
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">National frequencies of ESBL producers among &#40;a&#41; <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and &#40;b&#41; <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates in Latin American hospitals&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30&#44;32&#44;33</span></a> ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46; In SENTRY 2008&#8211;2010 report&#44; only the 4 countries with highest rates of ESBL production were reported&#46;</p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "fig0015"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr3.jpeg"
            "Alto" => 2702
            "Ancho" => 3167
            "Tamanyo" => 621178
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Representation of the frequency of ESBL production &#40;no&#46; of isolates tested&#41; and types of ESBLs produced by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobaceriaceae</span> isolated from Latin American hospitals reporting &#62;100 isolates&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;47</span></a> The distribution of ESBLs was not available for all studies reporting prevalence data&#46; All isolates were resistant to oxyimino-cephalosporins&#46; ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#46;</p>"
        ]
      ]
      3 => array:7 [
        "identificador" => "fig0020"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 4"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr4.jpeg"
            "Alto" => 1702
            "Ancho" => 2998
            "Tamanyo" => 147918
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Findings of the Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; summarizing the frequency of nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates resistant to cefepime in 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> NR&#44; not reported&#46;</p>"
        ]
      ]
      4 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Table 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">PAHO&#44; Pan-American Health Organization&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col">Country&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="9" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Surveillance program and collection period</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SENTRY<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">PAHO<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">PAHO<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2004&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2005&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2008&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2008&#8211;2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2004&#8211;2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2004&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2008&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Argentina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">9&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">12&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">59&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">72&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Bolivia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">19&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">30&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Brazil&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Chile&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Colombia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">14&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">147&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Dominican Republic&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">14&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">14&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Ecuador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">21&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">22&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">El Salvador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">33&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">33&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Guatemala&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Honduras&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">7&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Mexico&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">15&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Nicaragua&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">10&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">11&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Panama&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">24&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">24&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Paraguay&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">8&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">21&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Peru&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">22&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">40&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Puerto Rico&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Venezuela&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">34&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">24&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920845.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0005"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">Including only countries reporting data on <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospital settings&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Number of study sites by country for key surveillance reports&#46;</p>"
        ]
      ]
      5 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Table 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#59; DISN&#44; Doripenem International Surveillance Network&#59; NR&#44; not reported&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col">Surveillance program&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">Collection period&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">Anatomical collection site&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Proportion ESBL-positive &#40;total no&#46; isolates&#41;</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2004&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">12&#37;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">28&#37;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2005&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">16&#37; &#40;395&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">27&#37; &#40;121&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2004&#8211;2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; respiratory tract&#44; urine&#44; skin&#44; wound&#44; fluids and other defined sources&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#37; &#40;326&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">44&#37; &#40;282&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2004&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; respiratory tract&#44; urine&#44; skin&#44; wound&#44; fluids&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">24&#37; &#40;3581&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">35&#37; &#40;2962&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">DISN<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2007&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; respiratory tract&#44; skin and skin structure&#44; urine&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#37; &#40;493&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">44&#37; &#40;350&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2008&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">27&#37; &#40;504&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">38&#37; &#40;151&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2008&#8211;2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">24&#37; &#40;1366&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SENTRY<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2008&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; skin and soft tissue&#44; lower respiratory tract&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">25&#37; &#40;1517&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">53&#37; &#40;1052&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0020"><span class="elsevierStyleSup">c</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">36</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2009&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Urine&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">23&#37;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920848.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:3 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0010"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0010">Most data were collected from intensive care units&#46;</p>"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0015"
              "etiqueta" => "b"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0015"><span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> only&#46;</p>"
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0020"
              "etiqueta" => "c"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0020">Data collected from 15 sites in Latin America&#59; countries where sites located not specified&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">36</span></a></p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Temporal prevalences of healthcare-acquired ESBL-positive <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospitals of Latin America&#46;</p>"
        ]
      ]
      6 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0015"
        "etiqueta" => "Table 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">NR&#44; not reported&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Pathogen&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SMART 2005<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">TEST 2004&#8211;2006<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">TEST 2004&#8211;2010<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SMART 2008<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SMART 2008&#8211;2009<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SENTRY 2008&#8211;2010<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " rowspan="3" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">83&#8211;84&#37; &#40;84&#37;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0025"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>395 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">82&#8211;89&#37; &#40;86&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>326 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">82&#37; &#40;94&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2711non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">96&#37; &#40;100&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">94&#8211;95&#37; &#40;100&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1043non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">75&#8211;82&#37; &#40;84&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1517 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#37; &#40;28&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>870 ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#37;&#8211;28&#37; &#40;7&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50 ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#37;-21&#37; &#40;12&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>323 ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " rowspan="3" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">53&#8211;55&#37; &#40;58&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>282 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">77&#37; &#40;88&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1917non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">96&#8211;97&#37; &#40;97&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">47&#8211;55&#37; &#40;59&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1052 isolates<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0030"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#37; &#40;0&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>124 ESBL<span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#37; &#40;29&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1045 ESBL<span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#37;&#8211;28&#37; &#40;7&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50 ESBL<span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">S&#46; marcescens</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">77&#37; &#40;82&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>124 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">68&#37; &#40;84&#37;&#41; <span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1126 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920847.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:2 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0025"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0025">Throughout table&#44; figures in parentheses are proportions susceptible to cefepime&#44; a fourth-generation cephalosporin&#46;</p>"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0030"
              "etiqueta" => "b"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0030"><span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Proportion of healthcare-acquired <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates susceptible to third-generation cephalosporins &#40;and cefepime&#41; in Latin American hospitals&#46;</p>"
        ]
      ]
      7 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0020"
        "etiqueta" => "Table 4"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:2 [
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col">Country&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="4" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&#37; Resistance &#40;total no&#46; isolates&#41;</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span></th><th class="td" title="table-head  " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span></th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Argentina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4 &#40;12001&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">18 &#40;1659&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">57 &#40;3278&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0035"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">58 &#40;1518&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Bolivia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">33 &#40;1079&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">37 &#40;2923&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#8211;47 &#40;646&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0035"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">27&#8211;50 &#40;984&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Colombia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">&#8211;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">8-9 &#40;9607&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">&#8211;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">30 &#40;3607&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Dominican Republic&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">35&#8211;40 &#40;516&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">23 &#40;3061&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">30 &#40;828&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">26 &#40;2510&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Ecuador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">10&#8211;13 &#40;2582&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">18&#8211;20 &#40;2736&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#8211;18 &#40;457&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">42&#8211;48 &#40;890&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">El Salvador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4 &#40;1306&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">18&#8211;32 &#40;2498&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#8211;15 &#40;421&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">46&#8211;50 &#40;1007&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Guatemala&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">67&#8211;70 &#40;1729&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">24 &#40;4921&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">68&#8211;75 &#40;1456&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">52&#8211;53 &#40;3001&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Honduras&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">21&#8211;32 &#40;524&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">30&#8211;32 &#40;1273&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">44&#8211;54 &#40;449&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">58&#8211;67 &#40;871&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Nicaragua&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">19 &#40;508&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#8211;0&#46;5 &#40;1081&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">65 &#40;312&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#46;3 &#40;383&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Panama&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#8211;8 &#40;2522&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">8 &#40;3040&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">23&#8211;37 &#40;1263&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">26&#8211;39 &#40;1749&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Paraguay&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">6&#8211;15 &#40;1119&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">16 &#40;694&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">37&#8211;55 &#40;1055&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">57&#8211;59 &#40;721&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Peru&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">43&#8211;56 &#40;463&#47;282&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">32 &#40;1401&#47;1766&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">68&#8211;71 &#40;185&#47;169&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">66 &#40;583&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Venezuela&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#8211;10 &#40;11316&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">13&#8211;14 &#40;1450&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">38&#8211;39 &#40;2666&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0035"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">60 &#40;377&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920846.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0035"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0035"><span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Findings of the Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; summarizing the frequency of nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates resistant to third-generation cephalosporins in 2006 and 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34&#44;35</span></a></p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "References"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0005"
          "bibliografiaReferencia" => array:79 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0005"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Report on the burden of endemic health care-associated infection worldwide"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "World Health Organization"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2011"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0010"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Annual epidemiological report Reporting on 2009 surveillance data and 2010 epidemic intelligence data"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "European Centre for Disease Prevention and Control"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2011"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0015"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Burden of endemic health-care-associated infection in developing countries&#58; systematic review and meta-analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "B&#46; Allegranzi"
                            1 => "S&#46; Bagheri Nejad"
                            2 => "C&#46; Combescure"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S0140-6736(10)61458-4"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "377"
                        "paginaInicial" => "228"
                        "paginaFinal" => "241"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21146207"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0020"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "International study of the prevalence and outcomes of infection in intensive care units"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "J&#46;L&#46; Vincent"
                            1 => "J&#46; Rello"
                            2 => "J&#46; Marshall"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jama.2009.1754"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "JAMA"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "302"
                        "paginaInicial" => "2323"
                        "paginaFinal" => "2329"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19952319"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0025"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pandrug-resistant Gram-negative bacteria&#58; the dawn of the post-antibiotic era&#63;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "M&#46;E&#46; Falagas"
                            1 => "I&#46;A&#46; Bliziotis"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ijantimicag.2006.12.012"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Antimicrob Agents"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "29"
                        "paginaInicial" => "630"
                        "paginaFinal" => "636"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17306965"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0030"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A call for action&#58; managing the emergence of multidrug-resistant Enterobacteriaceae in the acute care settings"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "P&#46; Savard"
                            1 => "T&#46;M&#46; Perl"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1097/QCO.0b013e3283558c17"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Opin Infect Dis"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "25"
                        "paginaInicial" => "371"
                        "paginaFinal" => "377"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22766646"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0035"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Tigecycline for the treatment of multidrug-resistant Enterobacteriaceae&#58; a systematic review of the evidence from microbiological and clinical studies"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "T&#46; Kelesidis"
                            1 => "D&#46;E&#46; Karageorgopoulos"
                            2 => "I&#46; Kelesidis"
                            3 => "M&#46;E&#46; Falagas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkn311"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "62"
                        "paginaInicial" => "895"
                        "paginaFinal" => "904"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18676620"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0040"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Doripenem activity tested against a global collection of Enterobacteriaceae&#44; including isolates resistant to other extended-spectrum agents"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "R&#46;E&#46; Mendes"
                            1 => "P&#46;R&#46; Rhomberg"
                            2 => "J&#46;M&#46; Bell"
                            3 => "J&#46;D&#46; Turnidge"
                            4 => "H&#46;S&#46; Sader"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2009.02.002"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "63"
                        "paginaInicial" => "415"
                        "paginaFinal" => "425"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19249175"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Occurrence and antimicrobial resistance pattern comparisons among bloodstream infection isolates from the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program &#40;1997&#8211;2002&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;J&#46; Biedenbach"
                            1 => "G&#46;J&#46; Moet"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2004.05.003"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "50"
                        "paginaInicial" => "59"
                        "paginaFinal" => "69"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15380279"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increased resistance to first-line agents among bacterial pathogens isolated from urinary tract infections in Latin America&#58; time for local guidelines&#63;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "S&#46;S&#46; Andrade"
                            1 => "H&#46;S&#46; Sader"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                            3 => "A&#46;S&#46; Pereira"
                            4 => "A&#46;C&#46; Pignatari"
                            5 => "A&#46;C&#46; Gales"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Mem Inst Oswaldo Cruz"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "101"
                        "paginaInicial" => "741"
                        "paginaFinal" => "748"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17160281"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0055"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Resultados encuesta n&#250;mero 7"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Infectol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "48"
                        "paginaFinal" => "51"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0060"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Resistencia a los antibacterianos en Am&#233;rica Latina&#58; consecuencias para la infectolog&#237;a"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Salud Publica"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "519"
                        "paginaFinal" => "528"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22358396"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0065"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Urinary tract infection trends in Latin American hospitals&#58; report from the SENTRY antimicrobial surveillance program &#40;1997&#8211;2000&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46;C&#46; Gales"
                            1 => "H&#46;S&#46; Sader"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "44"
                        "paginaInicial" => "289"
                        "paginaFinal" => "299"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12493177"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0070"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Bacterial resistance to antimicrobial agents in Latin America&#46; The giant is awakening"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Guzm&#225;n-Blanco"
                            1 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                            2 => "H&#46;S&#46; Sader"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Dis Clin North Am"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "14"
                        "paginaInicial" => "67"
                        "paginaFinal" => "81"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10738673"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0075"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases&#58; a clinical update"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "D&#46;L&#46; Paterson"
                            1 => "R&#46;A&#46; Bonomo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/CMR.18.4.657-686.2005"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Microbiol Rev"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "18"
                        "paginaInicial" => "657"
                        "paginaFinal" => "686"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16223952"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0080"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Updated functional classification of beta-lactamases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "K&#46; Bush"
                            1 => "G&#46;A&#46; Jacoby"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/AAC.01009-09"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "969"
                        "paginaFinal" => "976"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19995920"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0085"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A Latin American &#8220;point de vue&#8221; on the epidemiology&#44; control&#44; and treatment options of infections caused by extended-spectrum beta-lactamase producers"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                            1 => "M&#46;G&#46; Quinteros"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:2 [
                        "titulo" => "Antimicrobial resistance in bacteria"
                        "serieFecha" => "2006"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0090"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The CTX-M beta-lactamase pandemic"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "R&#46; Canton"
                            1 => "T&#46;M&#46; Coque"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.mib.2006.08.011"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Opin Microbiol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "9"
                        "paginaInicial" => "466"
                        "paginaFinal" => "475"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16942899"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0095"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Incidence of strains producing extended spectrum beta-lactamases in Argentina"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                            1 => "M&#46; Goldberg"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infection"
                        "fecha" => "1989"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "434"
                        "paginaFinal" => "436"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2613338"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0100"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Multiresistant extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> causing an outbreak of nosocomial bloodstream infection"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46; Gonzalez-Vertiz"
                            1 => "D&#46; Alcantar-Curiel"
                            2 => "M&#46; Cuauhtli"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/501854"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "723"
                        "paginaFinal" => "725"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11842996"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0105"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "An outbreak of extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> species in a neonatal intensive care unit in Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "J&#46; Otman"
                            1 => "E&#46;D&#46; Cavassin"
                            2 => "M&#46;E&#46; Perugini"
                            3 => "M&#46;C&#46; Vidotto"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/503447"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "8"
                        "paginaFinal" => "9"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11868896"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0110"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pathogen frequency and resistance patterns in Brazilian hospitals&#58; summary of results from three years of the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "H&#46;S&#46; Sader"
                            1 => "A&#46;C&#46; Gales"
                            2 => "M&#46;A&#46; Pfaller"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "5"
                        "paginaInicial" => "200"
                        "paginaFinal" => "214"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11712965"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0115"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "P&#46;J&#46; Turner"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Infect Dis"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "4"
                        "numero" => "41 Suppl&#46;"
                        "paginaInicial" => "S273"
                        "paginaFinal" => "S275"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0120"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A multinational survey of risk factors for infection with extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in nonhospitalized patients"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "R&#46; Ben-Ami"
                            1 => "J&#46; Rodr&#237;guez-Ba&#241;o"
                            2 => "H&#46; Arslan"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/604713"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Infect Dis"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "49"
                        "paginaInicial" => "682"
                        "paginaFinal" => "690"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19622043"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib0125"
              "etiqueta" => "25"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases in enterobacteriaceae in Buenos Aires&#44; Argentina&#44; public hospitals"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Quinteros"
                            1 => "M&#46; Radice"
                            2 => "N&#46; Gardella"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "47"
                        "paginaInicial" => "2864"
                        "paginaFinal" => "2867"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12936986"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib0130"
              "etiqueta" => "26"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "CTX-M-12 beta-lactamase in a <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> clinical isolate in Colombia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46;V&#46; Villegas"
                            1 => "A&#46; Correa"
                            2 => "F&#46; Perez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "629"
                        "paginaFinal" => "631"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14742223"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            26 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "27"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "In vitro susceptibilities of aerobic and facultatively anaerobic Gram-negative bacilli isolated from patients with intra-abdominal infections worldwide&#58; 2004 results from SMART &#40;Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "F&#46; Rossi"
                            1 => "F&#46; Baquero"
                            2 => "P&#46;R&#46; Hsueh"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkl199"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "205"
                        "paginaFinal" => "210"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16717055"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            27 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "28"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "In vitro susceptibilities of aerobic and facultatively anaerobic gram-negative bacilli isolated from patients with intra-abdominal infections worldwide&#58; 2005 results from Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "F&#46; Baquero"
                            1 => "P&#46;R&#46; Hsueh"
                            2 => "D&#46;L&#46; Paterson"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Surg Infect &#40;Larchmt&#41;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "99"
                        "paginaFinal" => "104"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            28 => array:3 [
              "identificador" => "bib0145"
              "etiqueta" => "29"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increasing prevalence of extended-spectrum-beta-lactamase among Gram-negative bacilli in Latin America&#8212;2008 update from the Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46;V&#46; Villegas"
                            1 => "M&#46;G&#46; Blanco"
                            2 => "J&#46; Sifuentes-Osornio"
                            3 => "F&#46; Rossi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "34"
                        "paginaFinal" => "39"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21412587"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            29 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "30"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Low frequency of ertapenem-resistant intra-abdominal isolates of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> from Latin America&#58; susceptibility&#44; ESBL-occurrence&#44; and molecular characterisation &#40;SMART 2008&#8211;2009&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "S&#46;P&#46; Hawser"
                            1 => "S&#46;K&#46; Bouchillon"
                            2 => "D&#46;J&#46; Hoban"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1179/1120009X12Z.0000000003"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Chemother"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "6"
                        "paginaFinal" => "11"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22546718"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            30 => array:3 [
              "identificador" => "bib0155"
              "etiqueta" => "31"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial susceptibility among organisms from the Asia&#47;Pacific Rim&#44; Europe and Latin and North America collected as part of TEST and the in vitro activity of tigecycline"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46;R&#46; Reinert"
                            1 => "D&#46;E&#46; Low"
                            2 => "F&#46; Rossi"
                            3 => "X&#46; Zhang"
                            4 => "C&#46; Wattal"
                            5 => "M&#46;J&#46; Dowzicky"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkm310"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "1018"
                        "paginaFinal" => "1029"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17855724"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            31 => array:3 [
              "identificador" => "bib0160"
              "etiqueta" => "32"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Susceptibility of important Gram-negative pathogens to tigecycline and other antibiotics in Latin America between 2004 and 2010"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "L&#46; Fern&#225;ndez-Canigia"
                            1 => "M&#46;J&#46; Dowzicky"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/1476-0711-11-29"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Ann Clin Microbiol Antimicrob"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "11"
                        "paginaInicial" => "29"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23088592"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            32 => array:3 [
              "identificador" => "bib0165"
              "etiqueta" => "33"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial resistance among Gram-negative bacilli isolated from Latin America&#58; results from SENTRY Antimicrobial Surveillance Program &#40;Latin America&#44; 2008&#8211;2010&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "A&#46;C&#46; Gales"
                            1 => "M&#46; Castanheira"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                            3 => "H&#46;S&#46; Sader"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2012.04.007"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "73"
                        "paginaInicial" => "354"
                        "paginaFinal" => "360"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22656912"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            33 => array:3 [
              "identificador" => "bib0170"
              "etiqueta" => "34"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Informe Anual de la Red de Monitoreo&#47;Vigilancia de la Resistencia a los Antibi&#243;ticos &#8211; 2006"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "Pan-American Health Organization"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2006"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            34 => array:3 [
              "identificador" => "bib0175"
              "etiqueta" => "35"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Informe Anual de la Red de Monitoreo&#47;Vigilancia de la Resistencia a los Antibi&#243;ticos&#47;2009"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "Pan-American Health Organization"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2009"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            35 => array:3 [
              "identificador" => "bib0180"
              "etiqueta" => "36"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial susceptibility of global inpatient urinary tract isolates of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>&#58; results from the Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41; program&#58; 2009&#8211;2010"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "D&#46;J&#46; Hoban"
                            1 => "L&#46;E&#46; Nicolle"
                            2 => "S&#46; Hawser"
                            3 => "S&#46; Bouchillon"
                            4 => "R&#46; Badal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2011.03.021"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "70"
                        "paginaInicial" => "507"
                        "paginaFinal" => "511"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21767706"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            36 => array:3 [
              "identificador" => "bib0185"
              "etiqueta" => "37"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Molecular characterization of extended-spectrum beta-lactamases-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> in hospitals of the Caribean Region"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "C&#46;S&#46; Gaitan"
                            1 => "M&#46;P&#46; Espinal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "/S0716-10182009000400006"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Colombia Rev Chilena Infectol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "26"
                        "paginaInicial" => "239"
                        "paginaFinal" => "246"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19621157"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            37 => array:3 [
              "identificador" => "bib0190"
              "etiqueta" => "38"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Molecular characterization and antimicrobial susceptibility of extended-spectrum &#123;beta&#125;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates at a tertiary-care centre in Monterrey"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "E&#46; Garza-Gonzalez"
                            1 => "Mendoza Ibarra S&#46;I&#46;"
                            2 => "J&#46;M&#46; Llaca-Diaz"
                            3 => "G&#46;M&#46; Gonzalez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1099/jmm.0.022970-0"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Mexico J Med Microbiol"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "84"
                        "paginaFinal" => "90"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20930052"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            38 => array:3 [
              "identificador" => "bib0195"
              "etiqueta" => "39"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Characterization of <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates obtained from a tertiary care hospital in Mexico&#44; which produces extended-spectrum beta-lactamase"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "R&#46; Morfin-Otero"
                            1 => "S&#46; Mendoza-Olazaran"
                            2 => "J&#46; Silva-Sanchez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:2 [
                        "tituloSerie" => "Microb Drug Resist"
                        "fecha" => "2013"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            39 => array:3 [
              "identificador" => "bib0200"
              "etiqueta" => "40"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Frequency of enzymes associated with reduced sensitivity to beta-lactam antibiotics in enterobacteria isolates&#44; Caracas&#44; Venezuela"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "D&#46; Marcano"
                            1 => "A&#46; De Jes&#250;s"
                            2 => "L&#46; Hern&#225;ndez"
                            3 => "L&#46; Torres"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Salud Publica"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "529"
                        "paginaFinal" => "534"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22358397"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            40 => array:3 [
              "identificador" => "bib0205"
              "etiqueta" => "41"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of AmpC and other beta-lactamases in enterobacteria at a large urban university hospital in Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46;C&#46; da Silva Dias"
                            1 => "A&#46;A&#46; Borges-Neto"
                            2 => "G&#46;I&#46; D&#8217;Almeida Ferraiuoli"
                            3 => "M&#46;P&#46; de-Oliveira"
                            4 => "L&#46;W&#46; Riley"
                            5 => "B&#46;M&#46; Moreira"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2007.07.018"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "79"
                        "paginaFinal" => "87"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17900845"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            41 => array:3 [
              "identificador" => "bib0210"
              "etiqueta" => "42"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hospital and community-acquired beta-lactamases-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> at hospitals in Hermosillo"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Navarro-Navarro"
                            1 => "R&#46;E&#46; Robles-Zepeda"
                            2 => "A&#46; Garibay-Escobar"
                            3 => "E&#46; Ruiz-Bustos"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Sonora Salud Publica Mex"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "53"
                        "paginaInicial" => "341"
                        "paginaFinal" => "344"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21986791"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            42 => array:3 [
              "identificador" => "bib0215"
              "etiqueta" => "43"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Enterobacteria producers of extended-spectrum beta-lactamase in a hospital from Venezuela"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "R&#46;M&#46; Tedesco Maiullari"
                            1 => "A&#46; Guevara"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infez Med"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "20"
                        "paginaInicial" => "93"
                        "paginaFinal" => "99"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22767307"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            43 => array:3 [
              "identificador" => "bib0220"
              "etiqueta" => "44"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High clonal diversity in a non-outbreak situation of clinical ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates in the First National Surveillance Program in Cuba"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46; Qui&#241;ones"
                            1 => "A&#46; Valverde"
                            2 => "M&#46; Rodriguez-Banos"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:2 [
                        "tituloSerie" => "Microb Drug Resist"
                        "fecha" => "2013"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            44 => array:3 [
              "identificador" => "bib0225"
              "etiqueta" => "45"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Nosocomial and community infections due to class A extended-spectrum beta-lactamase &#40;ESBLA&#41;-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; in southern Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "C&#46; Wollheim"
                            1 => "I&#46;M&#46; Guerra"
                            2 => "V&#46;D&#46; Conte"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "138"
                        "paginaFinal" => "143"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21503400"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            45 => array:3 [
              "identificador" => "bib0230"
              "etiqueta" => "46"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Occurrence of extended-spectrum beta-lactamases in <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolated from hospitalized patients in Curitiba&#44; southern Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "S&#46; Nogueira Kda"
                            1 => "I&#46;H&#46; Higuti"
                            2 => "A&#46;J&#46; do Nascimento"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "390"
                        "paginaFinal" => "395"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17420911"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            46 => array:3 [
              "identificador" => "bib0235"
              "etiqueta" => "47"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended spectrum beta-lactamase detection in Enterobacteriaceae family strains"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "P&#46; Mena"
                            1 => "A&#46;J&#46;C&#46; Gonz&#225;lez"
                            2 => "M&#46; Josefina"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Kasmera"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "37"
                        "paginaInicial" => "25"
                        "paginaFinal" => "37"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            47 => array:3 [
              "identificador" => "bib0240"
              "etiqueta" => "48"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Changing epidemiology of extended-spectrum beta-lactamases in Argentina&#58; emergence of CTX-M-15"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "S&#46; Sennati"
                            1 => "G&#46; Santella"
                            2 => "J&#46; Di Conza"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/AAC.00745-12"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "56"
                        "paginaInicial" => "6003"
                        "paginaFinal" => "6005"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22908156"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            48 => array:3 [
              "identificador" => "bib0245"
              "etiqueta" => "49"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Spread of bla&#40;CTX-M-type&#41; and bla&#40;PER-2&#41; beta-lactamase genes in clinical isolates from Bolivian hospitals"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46; Celenza"
                            1 => "C&#46; Pellegrini"
                            2 => "M&#46; Caccamo"
                            3 => "B&#46; Segatore"
                            4 => "G&#46; Amicosante"
                            5 => "M&#46; Perilli"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkl055"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "57"
                        "paginaInicial" => "975"
                        "paginaFinal" => "978"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16510850"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            49 => array:3 [
              "identificador" => "bib0250"
              "etiqueta" => "50"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "CTX-M-type extended-spectrum beta-lactamase that hydrolyzes ceftazidime through a single amino acid substitution in the omega loop"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "L&#46; Poirel"
                            1 => "T&#46; Naas"
                            2 => "I&#46; Le Thomas"
                            3 => "A&#46; Karim"
                            4 => "E&#46; Bingen"
                            5 => "P&#46; Nordmann"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/AAC.45.12.3355-3361.2001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "45"
                        "paginaInicial" => "3355"
                        "paginaFinal" => "3361"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11709308"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            50 => array:3 [
              "identificador" => "bib0255"
              "etiqueta" => "51"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases among <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolated in a public hospital in Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Dropa"
                            1 => "L&#46;C&#46; Balsalobre"
                            2 => "N&#46; Lincopan"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Inst Med Trop Sao Paulo"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "51"
                        "paginaInicial" => "203"
                        "paginaFinal" => "209"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19739000"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            51 => array:3 [
              "identificador" => "bib0260"
              "etiqueta" => "52"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Distribution of extended spectrum beta-lactamases-codifying genes in Klebsiella pneumoniae isolates from hospitals of Bogota&#44; DC&#44; Colombia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "I&#46;Y&#46; Pulido"
                            1 => "J&#46;R&#46; Mantilla"
                            2 => "E&#46;M&#46; Valenzuela"
                            3 => "M&#46;T&#46; Reguero"
                            4 => "E&#46;B&#46; Gonzalez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1590/S0120-41572011000100003"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Biomedica"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "15"
                        "paginaFinal" => "20"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22159479"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            52 => array:3 [
              "identificador" => "bib0265"
              "etiqueta" => "53"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Beta-lactamases other than TEM and SHV among strains of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> subsp pneumoniae isolated from Chilean hospitals"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "H&#46; Bello"
                            1 => "N&#46; Trabal"
                            2 => "D&#46; Ibanez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "/S0034-98872005000600018"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Med Chil"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "133"
                        "paginaInicial" => "737"
                        "paginaFinal" => "739"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16075141"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            53 => array:3 [
              "identificador" => "bib0270"
              "etiqueta" => "54"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Resultados de la 7a Encuesta del Comit&#233; de Resistencia a Antimicrobianos de la Asociaci&#243;n Panamericana de Infectolog&#237;a"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Infectol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "48"
                        "paginaFinal" => "55"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            54 => array:3 [
              "identificador" => "bib0275"
              "etiqueta" => "55"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Results of antimicrobial susceptibility surveillance in Chile&#58; consolidating a network"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "representing the Collaborative Group on Antimicrobial Resistance"
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "F&#46;O&#46; Silva"
                            1 => "M&#46; Cifuentes"
                            2 => "E&#46;C&#46; Pinto"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Chile Infect"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "28"
                        "paginaInicial" => "19"
                        "paginaFinal" => "27"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            55 => array:3 [
              "identificador" => "bib0280"
              "etiqueta" => "56"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial resistance of Gram negative bacilli isolated from tertiary-care hospitals in Colombia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;F&#46; Brice&#241;o"
                            1 => "A&#46; Correa"
                            2 => "C&#46; Valencia"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Biomedica"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "371"
                        "paginaFinal" => "381"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21713339"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            56 => array:3 [
              "identificador" => "bib0285"
              "etiqueta" => "57"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Urinary tract infections caused by multi-drug resistant <span class="elsevierStyleItalic">Proteus mirabilis</span>&#58; risk factors and clinical outcomes"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "K&#46; Cohen-Nahum"
                            1 => "L&#46; Saidel-Odes"
                            2 => "K&#46; Riesenberg"
                            3 => "F&#46; Schlaeffer"
                            4 => "A&#46; Borer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1007/s15010-009-8460-5"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infection"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "38"
                        "paginaInicial" => "41"
                        "paginaFinal" => "46"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19998053"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            57 => array:3 [
              "identificador" => "bib0290"
              "etiqueta" => "58"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for bloodstream infections due to extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "U&#46;I&#46; Wu"
                            1 => "C&#46;S&#46; Yang"
                            2 => "W&#46;C&#46; Chen"
                            3 => "Y&#46;C&#46; Chen"
                            4 => "S&#46;C&#46; Chang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S1684-1182(10)60048-5"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Microbiol Immunol Infect"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "310"
                        "paginaFinal" => "316"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20688291"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            58 => array:3 [
              "identificador" => "bib0295"
              "etiqueta" => "59"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cephalosporin and fluoroquinolone combinations are highly associated with CTX-M beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>&#58; a case&#8211;control study in a French teaching hospital"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "P&#46; Cassier"
                            1 => "S&#46; Lallechere"
                            2 => "S&#46; Aho"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1111/j.1469-0691.2010.03349.x"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Microbiol Infect"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "1746"
                        "paginaFinal" => "1751"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20840333"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            59 => array:3 [
              "identificador" => "bib0300"
              "etiqueta" => "60"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "International prospective study of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> bacteremia&#58; implications of extended-spectrum beta-lactamase production in nosocomial Infections"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;L&#46; Paterson"
                            1 => "W&#46;C&#46; Ko"
                            2 => "A&#46; Von Gottberg"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Ann Intern Med"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "140"
                        "paginaInicial" => "26"
                        "paginaFinal" => "32"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14706969"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            60 => array:3 [
              "identificador" => "bib0305"
              "etiqueta" => "61"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Investigating the impact of the definition of previous antibiotic exposure related to isolation of extended spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "S&#46; Saely"
                            1 => "K&#46;S&#46; Kaye"
                            2 => "M&#46;R&#46; Fairfax"
                            3 => "T&#46; Chopra"
                             …1
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ajic.2010.08.010"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Infect Control"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "39"
                        "paginaInicial" => "390"
                        "paginaFinal" => "395"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            61 => array:3 [
              "identificador" => "bib0310"
              "etiqueta" => "62"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Outcomes evaluation of patients with ESBL- and non-ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> species as defined by CLSI reference methods&#58; report from the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [ …5]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2005.09.011"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "231"
                        "paginaFinal" => "236"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            62 => array:3 [
              "identificador" => "bib0315"
              "etiqueta" => "63"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Molecular epidemiology and risk factors of bloodstream infections caused by extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> A case&#8211;control study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ijid.2008.03.008"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Infect Dis"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "12"
                        "paginaInicial" => "653"
                        "paginaFinal" => "659"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            63 => array:3 [
              "identificador" => "bib0320"
              "etiqueta" => "64"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors associated with extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> nosocomial bloodstream infections in a tertiary care hospital&#58; a clinical and molecular analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1159/000339483"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chemotherapy"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "217"
                        "paginaFinal" => "224"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            64 => array:3 [
              "identificador" => "bib0325"
              "etiqueta" => "65"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Colonisation by extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; in a paediatric intensive care unit"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [ …4]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.jhin.2010.03.008"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Hosp Infect"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "76"
                        "paginaInicial" => "66"
                        "paginaFinal" => "69"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            65 => array:3 [
              "identificador" => "bib0330"
              "etiqueta" => "66"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High relationship between ciprofloxacin use and prevalence of ESBL <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [ …6]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "/S0716-10182006000400004"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Chilena Infectol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "316"
                        "paginaFinal" => "320"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            66 => array:3 [
              "identificador" => "bib0335"
              "etiqueta" => "67"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "NHSN annual update&#58; antimicrobial-resistant pathogens associated with healthcare-associated infections&#58; annual summary of data reported to the National Healthcare Safety Network at the Centers for Disease Control and Prevention&#44; 2006&#8211;2007"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/591861"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "29"
                        "paginaInicial" => "996"
                        "paginaFinal" => "1011"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            67 => array:3 [
              "identificador" => "bib0340"
              "etiqueta" => "68"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Integrated multilevel surveillance of the world&#39;s infecting microbes and their resistance to antimicrobial agents"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/CMR.00021-10"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Microbiol Rev"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "281"
                        "paginaFinal" => "295"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            68 => array:3 [
              "identificador" => "bib0345"
              "etiqueta" => "69"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Modification of empiric antibiotic treatment in patients with pneumonia acquired in the intensive care unit&#46; ICU-Acquired Pneumonia Study Group"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [ …1]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intensive Care Med"
                        "fecha" => "1996"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "387"
                        "paginaFinal" => "394"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            69 => array:3 [
              "identificador" => "bib0350"
              "etiqueta" => "70"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamase-producing Enterobacteriaceae&#58; an emerging public-health concern"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S1473-3099(08)70041-0"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet Infect Dis"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "159"
                        "paginaFinal" => "166"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            70 => array:3 [
              "identificador" => "bib0355"
              "etiqueta" => "71"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Characterization of SHV-5 beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> in an intensive care unit"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Salud Publica Mex"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "46"
                        "paginaInicial" => "524"
                        "paginaFinal" => "528"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            71 => array:3 [
              "identificador" => "bib0360"
              "etiqueta" => "72"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Estudio de un brote debido a aislados de <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> productores de betalactamasas de espectro extendido en un centro asistencial de Rosario - Argentina"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Infectol"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "7"
                        "paginaInicial" => "21"
                        "paginaFinal" => "27"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            72 => array:3 [
              "identificador" => "bib0365"
              "etiqueta" => "73"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The impact of an antibiotic restriction policy in the intensive care unit at the hospital militar central"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [ …4]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:3 [
                        "tituloSerie" => "Rev Med"
                        "fecha" => "2008"
                        "paginaInicial" => "2008"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            73 => array:3 [
              "identificador" => "bib0370"
              "etiqueta" => "74"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Correlation between rates of carbapenem consumption and the prevalence of carbapenem-resistant <span class="elsevierStyleItalic">Pseudomonas aeruginosa</span> in a tertiary care hospital in Brazil&#58; a 4-year study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [ …5]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/653071"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "664"
                        "paginaFinal" => "666"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            74 => array:3 [
              "identificador" => "bib0375"
              "etiqueta" => "75"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Imipenem resistance of <span class="elsevierStyleItalic">Pseudomonas</span> in pneumonia&#58; a systematic literature review"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [ …5]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/1471-2466-10-45"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "BMC Pulm Med"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "45"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            75 => array:3 [
              "identificador" => "bib0380"
              "etiqueta" => "76"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for KPC-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> enteric colonization upon ICU admission"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dks316"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "67"
                        "paginaInicial" => "2976"
                        "paginaFinal" => "2981"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            76 => array:3 [
              "identificador" => "bib0385"
              "etiqueta" => "77"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "How important is patient-to-patient transmission in extended-spectrum beta-lactamase <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> acquisition"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ajic.2006.09.011"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Infect Control"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "35"
                        "paginaInicial" => "97"
                        "paginaFinal" => "101"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            77 => array:3 [
              "identificador" => "bib0390"
              "etiqueta" => "78"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Patient-to-patient transmission is important in extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> acquisition"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/522657"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Infect Dis"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "45"
                        "paginaInicial" => "1347"
                        "paginaFinal" => "1350"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            78 => array:3 [
              "identificador" => "bib0395"
              "etiqueta" => "79"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Outbreak of multiresistant and extended spectrum &#946;-lactamase producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> in a high risk neonatal unit"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Chil Infectol"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "28"
                        "paginaInicial" => "28"
                        "paginaFinal" => "34"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "agradecimientos" => array:1 [
      0 => array:3 [
        "titulo" => "Acknowledgements"
        "texto" => "<p id="par0160" class="elsevierStylePara elsevierViewall">This publication was funded by <span class="elsevierStyleGrantSponsor" id="gs0005">Pfizer Inc</span>&#46; Medical writing support was provided by Malcolm Darkes and Lisa Baker of Engage Scientific Solutions and was funded by Pfizer Inc&#46;</p>"
        "vista" => "all"
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "en"
  "url" => "/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867013002845/v8_201510050558/en/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "17713"
    "tipo" => "SECCION"
    "en" => array:2 [
      "titulo" => "Review Articles"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867013002845/v8_201510050558/en/main.pdf?idApp=UINPBA00003Y&text.app=https://bjid.org.br/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1413867013002845?idApp=UINPBA00003Y"
]
Share
Journal Information

Statistics

Follow this link to access the full text of the article

Review article
Extended spectrum β-lactamase producers among nosocomial Enterobacteriaceae in Latin America
Manuel Guzmán-Blancoa,1,
Corresponding author
mibeli03@gmail.com

Corresponding author.
, Jaime A. Labarcab, Maria Virginia Villegasc, Eduardo Gotuzzod, On behalf of the Latin America Working Group on Bacterial Resistance 2
a Hospital Privado Centro Médico de Caracas and Hospital Vargas de Caracas, Caracas, Venezuela
b Department of Infectious Diseases, School of Medicine, Pontificia Universidad Católica de Chile, Santiago, Chile
c Bacterial Resistance Group, International Center for Medical Research and Training (CIDEIM), Cali, Colombia
d Universidad Peruana Cayetano Heredia, Lima, Peru
Read
6635
Times
was read the article
2183
Total PDF
4452
Total HTML
Share statistics
 array:23 [
  "pii" => "S1413867013002845"
  "issn" => "14138670"
  "doi" => "10.1016/j.bjid.2013.10.005"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2014-07-01"
  "aid" => "295"
  "copyrightAnyo" => "2014"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 0
  "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
  "subdocumento" => "ssu"
  "cita" => "Braz J Infect Dis. 2014;18:421-33"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 3097
    "formatos" => array:3 [
      "EPUB" => 235
      "HTML" => 2126
      "PDF" => 736
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S1413867014000580"
    "issn" => "14138670"
    "doi" => "10.1016/j.bjid.2013.11.013"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2014-07-01"
    "aid" => "320"
    "copyright" => "Elsevier Editora Ltda&#46;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
    "subdocumento" => "ssu"
    "cita" => "Braz J Infect Dis. 2014;18:434-40"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 5015
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 279
        "HTML" => 3180
        "PDF" => 1556
      ]
    ]
    "en" => array:12 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Review article</span>"
      "titulo" => "Kidney involvement in leishmaniasis&#8212;a review"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "tieneResumen" => "en"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "434"
          "paginaFinal" => "440"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:8 [
          "identificador" => "fig0010"
          "etiqueta" => "Fig&#46; 2"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "fuente" => "Reprinted from de Valli&#232;re&#44; et al&#46;&#44; The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 81&#40;2&#41;&#58;209&#8211;12&#46; Copyright &#40;2009&#41; with permission from The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a>"
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr2.jpeg"
              "Alto" => 1341
              "Ancho" => 1400
              "Tamanyo" => 446062
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "en" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Renal amyloidosis in a patient with visceral leishmaniasis and HIV&#46; &#40;A&#41; Abundant mesangial amyloid deposits &#40;black arrowhead&#59; enlarged in &#40;B&#41;&#41; and interstitial fibrosis &#40;white asterisk&#41;&#59; FAOG stain&#59; 100&#215;&#44; &#40;B&#41; almost complete obliteration of the glomerular architecture by mesangial amyloid deposits&#59; FAOG stain&#59; 600&#215;&#44; &#40;C&#41; amyloid deposits in arteriolar wall that are congophilic and produce apple-green birefringence&#59; Congo red&#59; 600&#215;&#44; &#40;D&#41; typical ultrastructural appearance of amyloid fibrils in the mesangium&#59; transmission electron microscopy &#40;uranyl acetate and lead citrate&#41;&#44; and &#40;E&#41; amyloid fibrils are also seen in capillary membranes in a subendothelial location&#59; transmission electron microscopy &#40;uranyl acetate and lead citrate&#41;&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Geraldo Bezerra da Silva Junior, Elvino Jos&#233; Guard&#227;o Barros, Elizabeth De Francesco Daher"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Geraldo Bezerra"
              "apellidos" => "da Silva Junior"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Elvino Jos&#233;"
              "apellidos" => "Guard&#227;o Barros"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Elizabeth"
              "apellidos" => "De Francesco Daher"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1413867014000580?idApp=UINPBA00003Y"
    "url" => "/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867014000580/v8_201510050558/en/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S1413867014000609"
    "issn" => "14138670"
    "doi" => "10.1016/j.bjid.2014.01.007"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2014-07-01"
    "aid" => "322"
    "copyright" => "Elsevier Editora Ltda&#46;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Braz J Infect Dis. 2014;18:414-20"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 1402
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 187
        "HTML" => 778
        "PDF" => 437
      ]
    ]
    "en" => array:11 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original article</span>"
      "titulo" => "Assessment of sexual risk behaviors and perception of vulnerability to sexually transmitted diseases&#47;acquired immunodeficiency syndrome in women&#44; 1999&#8211;2012&#58; a population based survey in a medium-sized Brazilian city"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "tieneResumen" => "en"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "414"
          "paginaFinal" => "420"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Marilia Arndt Mesenburg, Ludmila Correa Muniz, Mari&#226;ngela Freitas Silveira"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Marilia Arndt"
              "apellidos" => "Mesenburg"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Ludmila Correa"
              "apellidos" => "Muniz"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Mari&#226;ngela Freitas"
              "apellidos" => "Silveira"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1413867014000609?idApp=UINPBA00003Y"
    "url" => "/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867014000609/v8_201510050558/en/main.assets"
  ]
  "en" => array:21 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Review article</span>"
    "titulo" => "Extended spectrum &#946;-lactamase producers among nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "421"
        "paginaFinal" => "433"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Manuel Guzm&#225;n-Blanco, Jaime A&#46; Labarca, Maria Virginia Villegas, Eduardo Gotuzzo"
        "autores" => array:5 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Manuel"
            "apellidos" => "Guzm&#225;n-Blanco"
            "email" => array:1 [
              0 => "mibeli03&#64;gmail&#46;com"
            ]
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">1</span>"
                "identificador" => "fn1"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "Jaime A&#46;"
            "apellidos" => "Labarca"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:3 [
            "nombre" => "Maria Virginia"
            "apellidos" => "Villegas"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          3 => array:3 [
            "nombre" => "Eduardo"
            "apellidos" => "Gotuzzo"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          4 => array:2 [
            "colaborador" => "On behalf of the Latin America Working Group on Bacterial Resistance"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">2</span>"
                "identificador" => "fn2"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:4 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Hospital Privado Centro M&#233;dico de Caracas and Hospital Vargas de Caracas&#44; Caracas&#44; Venezuela"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Department of Infectious Diseases&#44; School of Medicine&#44; Pontificia Universidad Cat&#243;lica de Chile&#44; Santiago&#44; Chile"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Bacterial Resistance Group&#44; International Center for Medical Research and Training &#40;CIDEIM&#41;&#44; Cali&#44; Colombia"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "Universidad Peruana Cayetano Heredia&#44; Lima&#44; Peru"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "<span class="elsevierStyleItalic">Corresponding author</span>&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 0
      "multimedia" => array:7 [
        "identificador" => "fig0020"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 4"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr4.jpeg"
            "Alto" => 1702
            "Ancho" => 2998
            "Tamanyo" => 147918
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Findings of the Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; summarizing the frequency of nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates resistant to cefepime in 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> NR&#44; not reported&#46;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Introduction</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Health care-associated infections &#40;HAIs&#41; are particularly challenging in developing countries such as those of Latin America owing to their far higher rate of occurrence than in developed countries&#46; For instance&#44; the World Health Organization reported that the pooled prevalence of hospital-wide HAIs between 1995 and 2010 in low- and middle-income countries was 10&#46;1 per 100 patients &#40;95&#37; confidence interval &#91;CI&#93;&#44; 8&#46;4&#8211;12&#46;2&#41;&#44; which compares unfavorably with the corresponding rate in high-income countries &#40;7&#46;6 episodes per 100 patients&#59; 95&#37; CI&#44; 6&#46;9&#8211;8&#46;5&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a> Most HAIs in developed and developing countries are by Gram-negative bacteria&#44; predominantly species and subspecies from the <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> family followed by nonfermenters such as <span class="elsevierStyleItalic">Pseudomonas aeruginosa</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Acinetobacter baumannii</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1&#8211;4</span></a> The capacity of health care professionals to manage nosocomial infections by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> has diminished over the last decade because of the emergence and widespread dissemination of multidrug-resistant phenotypes&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2&#44;5&#8211;8</span></a></p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Production of &#946;-lactamases is the primary mechanism of &#946;-lactam resistance in these pathogens&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9&#8211;15</span></a> ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase &#40;ESBLs&#41; can confer resistance to penicillins&#44; first-&#44; second-&#44; and third-generation cephalosporins&#44; and aztreonam &#40;but not the cephamycins such as cefoxitin or carbapenems&#41;&#44; and are usually inhibited by &#946;-lactamase inhibitors such as clavulanic acid&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> Most ESBLs can also hydrolyze fourth-generation cephalosporins &#40;e&#46;g&#46;&#44; cefepime or cefpirome&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16&#44;17</span></a> It is important to note that AmpC &#946;-lactamases differ from typical ESBLs in that AmpC &#946;-lactamases&#44; besides hydrolyzing third-generation cephalosporins&#44; are not inhibited by &#946;-lactamase inhibitors&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a> Furthermore&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> harboring ESBLs are often co-resistant to fluoroquinolones&#44; aminoglycosides&#44; and trimethoprim&#47;sulfamethoxazole&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15&#44;18</span></a> Thus&#44; infections by these multidrug-resistant pathogens are a major public health threat&#44; as there are limited treatment options available&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">The purpose of this review is to provide an updated epidemiology of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in the Latin American hospital setting&#44; with a focus on antimicrobial susceptibilities of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> strains throughout the region&#46; We include in this review data from the Spanish- and Portuguese-speaking countries of the Americas&#44; including Mexico&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">Background&#58; emergence of extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America before 2005</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">During the period from 1987 to 1989&#44; <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> expressing sulfhydryl variant &#40;SHV&#41;-5 and SHV-2 were responsible for infection outbreaks in a Buenos Aires intensive care unit &#40;ICU&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> Retrospective analysis of a lyophilized strain of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> recovered in 1982 from the urine of a patient with an indwelling urinary catheter detected SHV-5&#44; making this the earliest detected ESBL-producing bacterium in South America&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14&#44;19</span></a> Cefotaxime-resistant &#40;CTX-M&#41; &#946;-lactamase was first described in an outbreak of neonatal infection with <span class="elsevierStyleItalic">Salmonella typhymurium</span> during 1989 in Argentina&#44; Bolivia&#44; and Paraguay&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a> Further outbreaks of infections in neonates caused by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were reported in the late 1990s in Mexico and Brazil&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20&#44;21</span></a></p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">By the late 1990s&#44; ESBL expression by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin American hospitals became endemic&#46; During SENTRY antimicrobial surveillance conducted between 1997 and 2002&#44; the prevalence of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; expressing ESBLs in blood cultures from hospitalized patients was greater in Latin America than in Europe and North America &#40;43&#37; vs&#46; 22&#37; and 6&#37;&#44; respectively&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a> SENTRY data for urine isolates revealed that &#8764;45&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; exhibited an ESBL phenotype in 2000 &#40;compared with &#8764;30&#37; during 1997&#8211;1999&#41; and &#8764;5&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> exhibited an ESBL phenotype during both testing periods&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a> The percentage of <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> producing ESBLs was also very high in Brazilian hospitals &#40;SENTRY&#44; 1997&#8211;1999&#41;&#44; with 50&#37; of all <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates and 9&#37; of all <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates suspected of harboring ESBLs&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a> Over a slightly later timeframe&#44; findings of the Meropenem Yearly Susceptibility Test Information Collection &#40;MYSTIC&#41; study &#40;1997&#8211;2003&#41; showed that 52&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates from Latin America &#40;vs&#46; 12&#37; from North America&#41;&#44; 18&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates &#40;vs&#46; 8&#37; from North America&#41;&#44; and 6&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Proteus mirabilis</span> isolates &#40;vs&#46; 4&#37; from North America&#41; were ESBL-positive&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a></p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">CTX-M-type &#946;-lactamases eventually replaced TEM and SHV variants as the most common type of ESBL globally&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0090"><span class="elsevierStyleSup">18&#44;24</span></a> In 2000&#44; CTX-M-2 was the most prevalent type of ESBL in Latin America &#40;especially in the southern part of the continent&#41;&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a> and in 2002&#44; CTX-M-12 from a strain of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> was detected in Colombia&#44; representing the first description of a CTX-M in this country&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a> While ESBLs are found predominantly in <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; and <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&#44; they have also been described in other genera of <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> including species of <span class="elsevierStyleItalic">Citrobacter</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Serratia</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Proteus</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Morganella</span>&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Salmonella</span>&#44; and <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacter</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a></p></span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Methods</span><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">To review the published clinical data relating to epidemiology of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in the Latin American hospital setting&#44; a systematic search of the biomedical literature was conducted&#46; Medline &#40;via PubMed&#41; was searched limited by the dates 1 January 2005 to 15 July 2013 for articles using the following terms and Boolean logic&#58; &#40;Extended spectrum beta lactamase OR ESBL&#41; AND &#40;<span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">coli</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Shigella</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Salmonella</span> OR <span class="elsevierStyleItalic">Proteus</span>&#41; AND &#40;&#8220;Latin America&#8221; OR &#8220;South America&#8221; OR &#8220;Central America&#8221; OR Mexico OR Guatemala OR Honduras OR Nicaragua OR &#8220;Costa Rica&#8221; OR Cuba OR &#8220;Dominican Republic&#8221; OR Panama OR Colombia OR Venezuela OR Guyana OR Suriname OR &#8220;French Guiana&#8221; OR Brazil OR Ecuador OR Peru OR Bolivia OR Paraguay OR Uruguay OR Chile OR Argentina&#41;&#46; Selected additional references were identified by authors&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Prevalence and type of extended spectrum &#946;-lactamases</span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Regional data</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Several regional surveillance studies monitor drug resistance in Latin America&#44; most with a small number of participating centers in each country&#46; The number of centers from each country participating in surveillance efforts is shown in <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">Table 1</a>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27&#8211;35</span></a> According to data from the Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41;&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial &#40;TEST&#41;&#44; and Doripenem International Surveillance Network &#40;DISN&#41;&#44; the prevalence of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> was far higher in Latin America than in other world regions &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">Fig&#46; 1</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#44;28&#44;31&#44;36</span></a> Similarly&#44; only the Asia&#47;Pacific region had higher rates of ESBL production in <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&#46; <a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#44;28&#44;31&#44;36</span></a> Furthermore&#44; prevalence of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; appears to have steadily increased over the last decade &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">Table 2</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#8211;33&#44;36</span></a> A greater proportion of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; than <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> produce ESBLs&#44; although ESBL production by <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> has increased since the period before 2005&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Country-specific data</span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Surveillance studies</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In the SENTRY 2008&#8211;2010&#44; SMART 2008&#8211;2009&#44; and TEST 2004&#8211;2010 reports&#44; the frequencies of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> producing ESBLs were highest in Chile&#44; Ecuador&#44; Guatemala&#44; Honduras&#44; and Mexico &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>a&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30&#44;32&#44;33</span></a> Among <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;&#44; ESBL phenotype rates of 50&#37; or greater were observed in Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; and Honduras &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>b&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32&#44;33</span></a></p><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Cohort studies</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">As in the surveillance studies&#44; independent cohort data revealed that a greater proportion of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> than <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> clinical isolates produce ESBLs throughout the continent &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;48</span></a> The range of ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates varied from 24&#37; &#40;in Cuba&#44; 2009&#8211;2010&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">44</span></a> to 58&#37; &#40;in Curitiba&#44; Brazil&#44; 2003&#8211;2004&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">46</span></a> whereas ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates varied from 7&#37; &#40;in southern Brazil&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">45</span></a> to 32&#37; &#40;in Sonoro&#44; Mexico&#44; 2008&#8211;2009&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0210"><span class="elsevierStyleSup">42</span></a> Care must be taken when interpreting these data because of inter-study differences with respect to the time&#44; method &#40;i&#46;e&#46;&#44; consecutive or random&#41;&#44; and anatomical site of sample collection&#44; as well as the microbiological techniques and standards used&#46; Nevertheless&#44; data collected by independent cohort studies on the frequency of ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> clinical isolates &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41; compared favorably with data collected by SMART&#44; SENTRY&#44; and TEST &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>a&#41; for Brazil &#40;range&#44; 7&#8211;24&#37; vs&#46; 13&#8211;17&#37;&#44; respectively&#41;&#44; Mexico &#40;16&#8211;32&#37; vs&#46; 38&#8211;48&#37;&#41; and Venezuela &#40;16&#8211;27&#37; vs 15&#8211;30&#37;&#41;&#46; Regarding the frequency of ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> clinical isolates&#44; general agreement was observed between independent cohort &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41; and surveillance data &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">Fig&#46; 2</a>b&#41; for Brazil &#40;44&#8211;58&#37; vs&#46; 49&#8211;50&#37;&#44; respectively&#41;&#44; and Mexico &#40;27&#8211;36&#37; vs&#46; 25&#8211;33&#37;&#41;&#44; but not Venezuela &#40;46&#8211;48&#37; vs&#46; 17&#37;&#41;&#46; Limited prevalence data were available for Bolivia &#40;Santa Cruz de la Sierra&#44; 2004&#41; wherein 150&#8211;642 &#40;23&#37;&#41; consecutively collected Gram-negative isolates were putative ESBL producers&#44; but this statistic encompassed strains of <span class="elsevierStyleItalic">P&#46; aeruginosa</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Acinetobacter</span> spp&#46; in addition to <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">49</span></a></p><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">The molecular characteristics of the ESBL isolates detected in surveillance studies were not described in those publications&#46; Most of our knowledge about specific ESBLs circulating in Latin American hospitals comes from independent cohort studies&#46; <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a> shows that CTX-Ms have infiltrated most countries to various extents&#44; with CTX-M-15 commonly found in the northern part of the continent&#46; The endemicity of CTX-M-15 is challenging because this enzyme&#44; unlike other ESBLs&#44; can hydrolyze ceftazidime&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0250"><span class="elsevierStyleSup">50</span></a> CTX-M-2 was the most common subtype in Argentina &#40;52&#37; of 50 ESBL producers&#41;&#44; and data indicated emergence of CTX-M-15 &#40;38&#37;&#41; along with CTX-M-8 &#40;2&#37;&#41; and CTX-M-9 &#40;6&#37;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">48</span></a> SHV enzymes &#40;particularly SHV-5 and SHV-12&#41; were highly prevalent in Mexico&#44; Colombia&#44; and Brazil &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">Fig&#46; 3</a>&#41;&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">These prevalence findings are supported by results of studies that examined the genotype distribution among ESBL producers&#46; Of 127 ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolated over one year from inpatients and outpatients at a public teaching hospital at S&#227;o Paulo&#44; Brazil&#44; <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M</span> and <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">SHV</span> were highly prevalent &#40;in 34&#37; and 63&#37; of strains&#44; respectively&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">51</span></a> In Colombia &#40;Bogota&#44; 2003&#8211;2005&#41;&#44; computational sequencing analysis revealed that CTX-M-12 &#40;56&#37;&#41; and SHV-12 &#40;33&#37;&#41; were the most prevalent ESBLs produced among 177 <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates harboring <span class="elsevierStyleItalic">bla</span> genes&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0260"><span class="elsevierStyleSup">52</span></a> In Bolivia&#44; <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M-2</span> &#40;71&#37;&#41;&#44; and to a lesser extent <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M-43</span> &#40;21&#37;&#41;&#44; were the most prevalent genes encoding ESBL production in 150 Gram-negative clinical isolates collected from four hospitals in Santa Cruz de la Sierra during a 4-month period in 2004&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">49</span></a> In addition&#44; <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">PER-2</span> was reported among 31&#37; of 122 ESBL&#43; <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates collected in 10 hospitals in Chile in 1998&#8211;2004 &#40;40&#37; were <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">CTX-M</span> and 13&#37; were <span class="elsevierStyleItalic">bla</span><span class="elsevierStyleInf">GES</span>&#41;&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0265"><span class="elsevierStyleSup">53</span></a> and 15&#37; of 47 ESBL&#43; <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates collected in eight hospitals in Caracas&#44; Venezuela in 2009-2010 were type PER&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">40</span></a></p></span></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0055">Antimicrobial susceptibility</span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0060">Regional data</span><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Data on antimicrobial susceptibilities are reported for the Latin American region by the SMART&#44; TEST&#44; and SENTRY surveillance efforts&#44; and for individual Latin American countries by The Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; &#40;see <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">Table 1</a> for countries participating in each effort&#41;&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">From a regional perspective&#44; <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> strains were more often susceptible &#40;75&#8211;89&#37;&#41; to third-generation cephalosporins than strains of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> &#40;47&#8211;55&#37;&#44; referring to strains that were not distinguished as ESBL&#43; or ESBL&#8722;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28&#8211;33</span></a> Susceptibilities of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> to the fourth-generation cephalosporin cefepime were not markedly greater than their susceptibilities to third-generation cephalosporins&#46; As expected&#44; susceptibility to third-generation cephalosporins and cefepime was much lower among ESBL-positive <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> strains than among ESBL-negative or unspecified isolates &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">Table 3</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#8211;32</span></a> Antimicrobial co-resistance was a recurring feature among these isolates&#44; particularly those expressing ESBLs&#46; In SENTRY 2008&#8211;2010&#44; <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> &#40;all isolates&#41; were most susceptible to the carbapenems &#40;99&#8211;100&#37;&#41;&#44; amikacin &#40;97&#8211;100&#37;&#41;&#44; piperacillin&#47;tazobactam &#40;82&#8211;94&#37;&#41;&#44; and colistin &#40;100&#37;&#41;&#44; whereas low rates of susceptibility to ciprofloxacin &#40;35&#8211;73&#37;&#41; were observed&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> Susceptibility of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; was appreciably lower than that of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> to all of these drug classes&#44; with susceptibility rates of 89&#8211;99&#37; for carbapenems&#44; 78&#8211;92&#37; for amikacin&#44; 49&#8211;81&#37; for piperacillin&#47;tazobactam&#44; and 95&#8211;99&#37; for colistin across four countries &#40;Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; and Mexico&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> Even lower susceptibility rates across the commonly used drug classes were observed for ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates collected in SMART 2008&#44; 2008&#8211;2009&#44; and TEST 2004&#8211;2010&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#44;30&#44;32</span></a> Although susceptibility of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> to carbapenems and tigecycline was &#62;95&#37; in all of these studies&#44; susceptibility to amikacin &#40;85&#8211;90&#37;&#41;&#44; piperacillin&#47;tazobactam &#40;74&#8211;80&#37;&#41;&#44; and fluoroquinolones &#40;12&#8211;19&#37;&#41; dropped markedly&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#44;30&#44;32</span></a> Likewise&#44; susceptibility of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> to carbapenems &#40;in TEST 2004&#8211;2010 and SMART 2008&#41; and tigecycline &#40;in TEST 2004&#8211;2010&#41; was high &#40;&#8805;89&#37;&#41;&#44; but susceptibility was low to amikacin &#40;71&#8211;72&#37;&#41;&#44; levofloxacin &#40;35&#8211;38&#37;&#41;&#44; and piperacillin&#47;tazobactam &#40;34&#8211;40&#37;&#41; in both surveillance studies&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29&#44;32</span></a></p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0065">Country-specific data</span><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">PAHO established a surveillance program in 2000 to collect country-specific data on selected organisms&#44; both from nosocomial and community-acquired infections&#46; In 2006 and 2009&#44; there was large variability in <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> resistance rates to third-generation cephalosporins &#40;cefotaxime and ceftazidime&#41;&#44; even after accounting for countries with small isolate numbers &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">Table 4</a>&#41;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34&#44;35</span></a> and few collecting centers &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">Table 1</a>&#41;&#46; In 2009&#44; the resistance rate of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> to third-generation cephalosporins was highest in Bolivia &#40;37&#37;&#41; and lowest in Nicaragua &#40;0&#8211;0&#46;5&#37;&#59; <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0020">Table 4</a>&#41;&#46; PAHO data for <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> nosocomial isolates in 2009 showed high levels of resistance to third-generation cephalosporins&#44; consistent with the high prevalence of ESBL-producing strains in Latin American countries&#46; The resistance rate of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; to third-generation cephalosporins in 2009 was highest in Peru &#40;66&#37;&#41; and lowest in Nicaragua &#40;0&#46;3&#37;&#41;&#46; A high rate of resistance to cefepime in nosocomial isolates of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> was also reported in PAHO 2009 data &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0020">Fig&#46; 4</a>&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> The PAHO data for <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were similar to findings of the Asociaci&#243;n Panamericana de Infectolog&#237;a&#44; showing that the proportion of cefotaxime-resistant strains ranged from 17&#37; &#40;in Ecuador and Panama&#41; to 60&#37; &#40;in Brazil&#41;&#44; resistance rates to ceftazidime ranged from 13&#37; &#40;in Venezuela&#41; to 40&#37; &#40;in Argentina&#44; Brazil&#44; and Paraguay&#41;&#44; and resistance to cefepime ranged from 10&#37; &#40;in Colombia&#41; to 50&#37; &#40;in Argentina and Brazil&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0270"><span class="elsevierStyleSup">54</span></a></p><elsevierMultimedia ident="tbl0020"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0020"></elsevierMultimedia><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Data collected by the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program between 2008 and 2010 reported country-specific data in addition to regional data&#46; They showed that the susceptibility rate of healthcare-acquired <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates to third-generation cephalosporins was low in Mexico &#40;52&#8211;53&#37;&#41; and modest in Argentina&#44; Brazil&#44; and Chile &#40;76&#8211;88&#37;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a> Again&#44; <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; exhibited unacceptably low susceptibility rates to cephalosporins in all four countries &#40;40&#8211;67&#37;&#41;&#46; The susceptibilities of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were modestly higher to cefepime than to third-generation cephalosporins&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a></p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In agreement with SENTRY&#44; a consolidated 2009 network analysis involving 14 hospitals in Chile revealed that 78&#37; and 79&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> blood and urine cultures&#44; respectively&#44; were susceptible to cefotaxime&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0275"><span class="elsevierStyleSup">55</span></a> Remarkable susceptibility rates were observed for carbapenems &#40;&#8805;99&#46;9&#37;&#41; while susceptibility rates were &#8805;90&#37; for piperacillin&#47;tazobactam and amikacin and lower for ciprofloxacin &#40;61&#8211;64&#37;&#41;&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0275"><span class="elsevierStyleSup">55</span></a></p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Surveillance was conducted in 2006&#8211;2008 by the Colombian Nosocomial Resistance Study Group&#44; consisting of 14 tertiary-care hospitals in seven major cities&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0280"><span class="elsevierStyleSup">56</span></a> Among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates from general wards &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2300 each year&#41; and adult ICUs &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>550 each year&#41;&#44; resistance to third-generation cephalosporins was low and stable at rates ranging from 2&#37; to 8&#37;&#46; Among isolates from adult ICUs&#44; resistance to cefepime was also stable at 4&#8211;5&#37; during this period&#46; For <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span>&#44; resistance rates to third-generation cephalosporins &#40;ceftazidime and ceftriaxone&#41; among isolates from general wards were 19&#8211;20&#37; in 2006 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>948&#41;&#59; 24&#8211;29&#37; in 2007 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1244&#41;&#44; and 15&#37; in 2008 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1038&#41;&#46; Among <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates from adult ICUs&#44; resistance to third-generation cephalosporins was 24&#8211;25&#37; in 2006 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>497&#41;&#44; 20&#8211;31&#37; in 2007 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>800&#41;&#44; and 9&#8211;24&#37; in 2008 &#40;<span class="elsevierStyleItalic">N</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>602&#41;&#46; Among isolates from adult ICUs&#44; resistance to cefepime was 12&#37; in 2006&#44; 18&#37; in 2007&#44; and 11&#37; in 2008&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0280"><span class="elsevierStyleSup">56</span></a></p><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In the independent cohort studies that reported quantitative susceptibility data on <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> harboring ESBLs&#44; co-resistance to multiple commonly used antimicrobial agents besides resistance to third-generation cephalosporins was evident&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;39&#44;52</span></a> Moderate to high resistance rates &#40;&#62;15&#37; to &#60;81&#37;&#41; were observed for aminoglycosides&#44; trimethoprim&#47;sulfamethoxazole&#44; piperacillin&#47;tazobactam&#44; and quinolones&#44; whereas low resistance rates &#40;&#60;10&#37;&#41; were observed for carbapenems and tigecycline&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;41&#44;52</span></a></p></span></span><span id="sec0060" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Risk factors</span><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Studies conducted in locations throughout the world have identified multiple risk factors for infection with ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospitalized patients&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">57&#8211;61</span></a> In multivariate analyses in these studies&#44; the following risk factors were identified&#58; previous antibiotic use &#40;specifically&#44; quinolones&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">59</span></a> cephalosporins&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">57</span></a> oxyimino-cephalosporins&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0290"><span class="elsevierStyleSup">58</span></a> piperacillin&#47;tazobactam&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0285"><span class="elsevierStyleSup">57</span></a> or &#946;-lactams with an oxyimino group<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0300"><span class="elsevierStyleSup">60</span></a>&#41;&#44; recurrent infections&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">59</span></a> hemodialysis&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0305"><span class="elsevierStyleSup">61</span></a> urinary catheterization&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0290"><span class="elsevierStyleSup">58</span></a> artificial nutrition&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0295"><span class="elsevierStyleSup">59</span></a> and residence in a nursing home&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0305"><span class="elsevierStyleSup">61</span></a></p><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">There are few studies of risk factors for ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America&#46; Potential risk factors for the occurrence of invasive infections arising from ESBL- and non-ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; were assessed in an international&#44; prospective&#44; observational study conducted by the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program&#44; which included 11 Latin American hospitals&#44; from 2001&#8211;2002&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0310"><span class="elsevierStyleSup">62</span></a> Although underlying comorbidities and potential risk factors were generally similar between ESBL and non-ESBL cases&#44; a higher proportion of ESBL cases had a gastrostomy or jejunostomy tube &#40;30&#46;3&#37; vs&#46; 6&#46;7&#37;&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;008&#41;&#44; required ventilation assistance &#40;64&#46;8&#37; vs&#46; 38&#46;2&#37;&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;005&#41;&#44; or had been admitted to ICU &#40;65&#46;6&#37; vs&#46; 41&#46;0&#37;&#44; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;006&#41; compared with non-ESBL cases&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0310"><span class="elsevierStyleSup">62</span></a></p><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Among single-center studies&#44; multivariate analysis of retrospective case-control data &#40;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>121 patients&#41; pertaining to all episodes of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> bacteremia for the period 1993&#8211;2002 in a Mexican referral center revealed prior use of cephalosporins &#40;Odds ratio &#91;OR&#93; 7&#46;6&#44; 95&#37; CI 1&#46;1&#8211;53&#46;5&#59; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;039&#41; and admission to ICU &#40;OR 5&#46;6&#44; 95&#37; CI 1&#46;1&#8211;27&#46;9&#59; <span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;033&#41; as significant risk factors&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0315"><span class="elsevierStyleSup">63</span></a> Use of broad-spectrum cephalosporins also featured as the only independent predictor of ESBL-producing enterobacteriaceae strains &#40;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>90&#41; causing bacteremia in a recently published Mexican study&#44;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0320"><span class="elsevierStyleSup">64</span></a> and use of third-generation cephalosporins &#40;<span class="elsevierStyleItalic">p</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;008&#41; was a risk factor for colonization of ESBL-producing strains of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp in a pediatric ICU in Brazil in 2008&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0325"><span class="elsevierStyleSup">65</span></a> Another Latin American study found a relationship between use of ciprofloxacin and prevalence of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> in a hospital setting&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0330"><span class="elsevierStyleSup">66</span></a></p></span><span id="sec0065" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">Discussion</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Since the first cases and outbreaks of infections by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> were reported in Latin American hospitals&#44; there has been a steady increase in the overall prevalence and in the number of types of ESBLs detected&#46; According to region-wide surveillance data &#40;ie&#44; SENTRY&#44; TEST&#44; SMART&#44; PAHO&#44; and API&#41; and findings from independent country-specific cohort studies&#44; ESBL production among <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; can be considered endemic in Latin America&#46; The balance of data indicates that rates of nosocomial infection caused by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#44; particularly <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span>&#44; are high in Latin America compared with other world regions &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">Fig&#46; 1</a>&#41;&#46; More specifically&#44; there has been a rapid spread of CTX-M enzymes throughout Latin American hospitals&#44; which has been facilitated by horizontal transfer of encoding plasmids and successful clones&#46; While we observed a geographical trend in the prevalence of a finite number of CTX-M enzyme subtypes in Latin America &#40;i&#46;e CTX-M-15 in the North&#59; CTX-M-2 in the South&#41;&#44; there was clear evidence that this regional association is weakening as CTX-Ms become even more widespread and evolve locally&#46;</p><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In surveillance data reviewed for this article &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">Table 3</a>&#41;&#44; 45&#8211;53&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates are nonsusceptible to third-generation cephalosporins&#44; compared with 21&#8211;27&#37; resistance associated with <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> HAIs in the United States&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0335"><span class="elsevierStyleSup">67</span></a> The northern countries of Guatemala&#44; Honduras&#44; and Mexico have high rates of cephalosporin-resistant <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&#44; while Argentina&#44; Brazil&#44; Colombia&#44; and Panama have lower rates&#46; For <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;&#44; Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; Guatemala&#44; and Honduras are experiencing especially high rates of cephalosporin-resistant strains&#44; while Colombia&#44; Panama&#44; and Venezuela have lower rates&#46; Independent cohort data showed that it is not uncommon in Latin America to encounter ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> that are nonsusceptible to cefepime&#44; exhibit high rates of resistance to fluoroquinolones and ampicillin&#47;sulbactam&#44; and have appreciable rates of resistance to aminoglycosides and piperacillin&#47;tazobactam&#46; Susceptibility of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> to the carbapenems&#44; tigecycline&#44; and colistin remains much higher &#40;&#62;90&#37;&#41;&#46;</p><p id="par0125" class="elsevierStylePara elsevierViewall">There are many possible explanations for the observed differences between countries and regions&#46; Reported susceptibility rates may have differed because of selection of centers &#40;public versus private&#41; or other biases in study design&#44; small numbers of isolates collected in some settings&#44; differing laboratory methods&#44; or quality control in some laboratories&#46; Reported resistance rates may also reflect real differences in prevalence of resistant pathogens arising from local outbreaks&#44; differences in antimicrobial prescribing practices &#40;including use of cephalosporins&#41;&#44; differences in facilities &#40;e&#46;g&#46;&#44; rooms with multiple beds or overcrowded conditions&#41;&#44; and local infection control measures &#40;or the lack thereof&#41;&#46; Unfortunately there are no studies that systematically investigate these differences between countries and facilities in Latin America and their effect on prevalence of ESBL-producing pathogens&#46; Surveillance data must also be read carefully because some sources report resistance rates&#44; while others report susceptibility rates&#8212;and because nonsusceptibility is not the same as resistance&#46; Furthermore&#44; data may over-represent tertiary care hospitals with more complicated patient populations receiving more intensive care than the general hospital population&#46;</p><p id="par0130" class="elsevierStylePara elsevierViewall">The expanding geographic spread of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in the community and hospital setting underscores the importance of clinical and microbiologic recognition of these enzymes at multiple levels of health care&#46; Surveillance data collected regionally in Latin America may be used to guide empiric treatment of patients suspected of multidrug-resistant infection&#44; based on their individual risk level&#46; For example&#44; it has been shown that patients with age 65 years or older&#44; recent use of antibiotics&#44; recent hospitalization or stay in long-term care facility&#44; and male sex have a greater likelihood of infection by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#59;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a> such patients may be suspected of infection with resistant pathogens and treated accordingly&#46; However&#44; knowledge of regional surveillance data and patient risk level is not adequate to guide optimal choice of therapy&#46; Physicians should be aware of local data regarding the prevalence and antimicrobial susceptibilities of ESBL-producing bacterial strains in their particular city and hospital&#44; information that can help guide treatment choices for patients in a particular facility&#46; When possible&#44; pathogen identification &#40;at the genus and species level&#41; and information about the <span class="elsevierStyleItalic">in vitro</span> antimicrobial resistance profile of the pathogen infecting the individual patient can guide the choice and adjustment of antimicrobials during the course of treatment&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0340"><span class="elsevierStyleSup">68</span></a> Prospective observational data have shown that patients have a survival advantage when the correct antimicrobial agent is chosen as initial therapy rather than empiric agents that provide no coverage against the responsible pathogen&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0345"><span class="elsevierStyleSup">69</span></a></p><p id="par0135" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Collaborative institutional&#44; local&#44; national&#44; and regional surveillance of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> is required to assist diagnosis&#44; support treatment decisions&#44; and guide antimicrobial stewardship and infection control efforts&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0340"><span class="elsevierStyleSup">68</span></a> The US Clinical and Laboratory Standards Institute &#40;CLSI&#41; and the UK Health Protection Agency &#40;HPA&#41; have published guidelines for the detection of ESBL-producing organisms&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0350"><span class="elsevierStyleSup">70</span></a> Following PAHO surveillance system recommendations&#44; CLSI guidelines are followed in most Latin American countries to detect the presence of ESBL-mediated resistance&#46; The difficulty in detecting and classifying specific ESBLs in the local setting is demonstrated by the fact that hundreds of different ESBLs have been described&#44; including more than 145 &#946;-lactamases in the CTX-M class alone &#40;<a href="http://www.lahey.org/studies/other.asp">http&#58;&#47;&#47;www&#46;lahey&#46;org&#47;studies&#47;other&#46;asp</a>&#41;&#46; More than 890 unique protein sequences for &#946;-lactamases were determined by late 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a> However&#44; findings from Latin American studies show that molecular biology techniques can be useful in characterizing virulent <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> clones isolated from patients and health care workers&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21&#44;71&#44;72</span></a> The technology to identify genes conferring resistance is improving quickly and is becoming more automated&#46; Ideally&#44; surveillance programs in cities and hospitals should provide real-time information about phenotype and mechanism of resistance in a rapid&#44; accurate&#44; and reproducible manner&#46;</p><p id="par0140" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Antimicrobial stewardship in conjunction with local surveillance is also required to preserve the antimicrobial integrity of a limited arsenal of agents&#46; More research is required to elucidate the risk factors for acquiring ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#44; although it can be stated that antimicrobial treatment is the primary cause&#46; Encouragingly&#44; a 2002&#8211;2006 study in Colombia showed that restriction of third-generation cephalosporins can result in significant &#40;5-fold&#41; reduction in the number of ESBL-producing isolates&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0365"><span class="elsevierStyleSup">73</span></a> However&#44; treatment with cefepime is not recommended in areas where there is a high prevalence of circulating CTX-Ms since clinical failures often result in patients with high inoculum infections&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0360"><span class="elsevierStyleSup">72</span></a> Carbapenems are a treatment of choice for infections caused by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#44; but an undesirable consequence of their use may be selection of carbapenem-resistant non-fermenter Gram-negative bacilli and <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span>&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0360"><span class="elsevierStyleSup">72&#44;74&#8211;76</span></a> Instructions on how to restrict and cycle certain antimicrobial agents for specific indications&#44; framed within a real-time surveillance-based drug formulary&#44; offer the best conditions for rational drug use&#46;</p><p id="par0145" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Patient-to-patient transmission of ESBL-producing pathogens has been reported&#59; this is likely a more important mode of infection with <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> than with <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli&#46;</span><a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0385"><span class="elsevierStyleSup">77&#44;78</span></a> However&#44; this issue has not been studied in Latin America beyond nosocomial outbreaks&#46; Because of difficulties with infection control&#44; patient-to-patient transmission could play an important role in Latin American healthcare institutions&#46; Therefore&#44; infection control efforts are crucial in reducing the prevalence of drug-resistant pathogens&#46; Local outbreaks of ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; strains have been successfully addressed in Latin American settings through standard infection control practices&#44; including disinfection of the unit&#44; re-enforcing hand hygiene and barrier control measures&#44; and adjusting antimicrobial prescribing practices&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21&#44;72&#44;79</span></a></p><p id="par0150" class="elsevierStylePara elsevierViewall">In summary&#44; the problem of high infection rates by ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospitals of Latin America is exacerbated by the spread of multidrug-resistant strains&#46; Antimicrobial surveillance at the unit&#44; hospital&#44; city&#44; national&#44; and regional level is recommended to guide decision making about infection control efforts and appropriate antimicrobial treatment&#46;</p></span><span id="sec0070" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">Conflicts of interest</span><p id="par0155" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Manuel Guzm&#225;n Blanco is or has been a member of advisory boards of Merck&#44; Pfizer&#44; Becton and Dickinson&#46; He has received research funds from Pfizer&#44; Merck&#44; Glaxo and Novartis&#46; Jaime A&#46; Labarca has been a member of advisory boards of Merck Sharp &#38; Dhome and Pfizer&#44; has received research funds from Merck Sharp &#38; Dhome&#44; and has participated in clinical studies for Sanofi Pasteur&#46; Maria Virginia Villegas has been a member of advisory boards of Merck and Pfizer and has received research funds from Pfizer&#44; Merck&#44; Novartis&#44; AstraZeneca&#44; Merck S&#46;A&#44; Bayer&#44; Janssen Cilag and Biomeriux&#46; Eduardo Gotuzzo has been a consultant to Pfizer and has received research funds from Johnson &#38; Johnson&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:11 [
        0 => array:3 [
          "identificador" => "xres566362"
          "titulo" => "Abstract"
          "secciones" => array:1 [
            0 => array:1 [
              "identificador" => "abst0005"
            ]
          ]
        ]
        1 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec583704"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "Introduction"
        ]
        3 => array:2 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "Background&#58; emergence of extended spectrum &#946;-lactamase-producing Enterobacteriaceae in Latin America before 2005"
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "sec0015"
          "titulo" => "Methods"
        ]
        5 => array:3 [
          "identificador" => "sec0020"
          "titulo" => "Prevalence and type of extended spectrum &#946;-lactamases"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0025"
              "titulo" => "Regional data"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "sec0030"
              "titulo" => "Country-specific data"
              "secciones" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "identificador" => "sec0035"
                  "titulo" => "Surveillance studies"
                ]
              ]
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0040"
              "titulo" => "Cohort studies"
            ]
          ]
        ]
        6 => array:3 [
          "identificador" => "sec0045"
          "titulo" => "Antimicrobial susceptibility"
          "secciones" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0050"
              "titulo" => "Regional data"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0055"
              "titulo" => "Country-specific data"
            ]
          ]
        ]
        7 => array:2 [
          "identificador" => "sec0060"
          "titulo" => "Risk factors"
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0065"
          "titulo" => "Discussion"
        ]
        9 => array:2 [
          "identificador" => "sec0070"
          "titulo" => "Conflicts of interest"
        ]
        10 => array:1 [
          "titulo" => "References"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2013-05-10"
    "fechaAceptado" => "2013-10-29"
    "PalabrasClave" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec583704"
          "palabras" => array:4 [
            0 => "<span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>"
            1 => "<span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span>"
            2 => "Latin America"
            3 => "Bacterial resistance"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:1 [
      "en" => array:2 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">To review the epidemiology of nosocomial extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America&#44; a systematic search of the biomedical literature &#40;PubMed&#41; was performed for articles published since 2005&#46; Rates of nosocomial infections caused by extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in Latin America have increased since 2005&#46; Up to 32&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and up to 58&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates are extended spectrum &#946;-lactamase-positive&#44; rates that are higher than in other world regions&#46; From a region-wide perspective&#44; 11&#8211;25&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> isolates and 45&#8211;53&#37; of <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates were nonsusceptible to third-generation cephalosporins&#46; At the country level&#44; there was a wide range in <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> resistance rates to third-generation cephalosporins&#44; with especially high rates of resistance to <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> in Guatemala&#44; Honduras&#44; and Mexico&#44; and high resistance rates to <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; in Argentina&#44; Brazil&#44; Chile&#44; Guatemala&#44; Honduras&#44; and Paraguay&#46; Susceptibility of extended spectrum &#946;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> to cefepime&#44; fluoroquinolones&#44; ampicillin&#47;sulbactam&#44; aminoglycosides&#44; and piperacillin&#47;tazobactam has also been compromised&#44; leaving the carbapenems&#44; tigecycline&#44; and colistin as the only antibiotics with &#62;90&#37; susceptibility rates&#46; There is a steady increase in the prevalence and types of extended spectrum &#946;-lactamases produced by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates in Latin American hospitals &#40;particularly CTX-Ms&#41;&#44; suggesting endemic conditions overlaid by clonal outbreaks&#46; Appropriate treatment decisions and infection control strategies informed by surveillance of regional and local susceptibilities and mechanisms of resistance are required to mitigate this major public health concern&#46;</p></span>"
      ]
    ]
    "NotaPie" => array:2 [
      0 => array:3 [
        "etiqueta" => "1"
        "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0040">The authors dedicate this work to the memory of Jos&#233; Mar&#237;a Casellas&#46;</p>"
        "identificador" => "fn1"
      ]
      1 => array:3 [
        "etiqueta" => "2"
        "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0045">See Appendix A for the members of the Working Group&#46;</p>"
        "identificador" => "fn2"
      ]
    ]
    "apendice" => array:1 [
      0 => array:1 [
        "seccion" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "apendice" => "<p id="par0165" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Latin America Working Group on Bacterial Resistance&#58;</p> <p id="par0170" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Carlos Alvarez &#40;Hospital Universitario San Ignacio and Pontificia Universidad Javeriana&#44; Bogot&#225;&#44; Colombia&#41;&#44; Luis Bavestrello &#40;Clinica Re&#241;aca&#44; Vi&#241;a Del Mar&#44; Chile&#41;&#44; Eitan Berezin &#40;Santa Casa de S&#227;o Paulo School of Medicine&#44; Brazil&#41;&#44; Eduardo Gotuzzo &#40;Universidad Peruana Cayetano Heredia&#44; Lima&#44; Peru&#41;&#44; Manuel Guzm&#225;n-Blanco &#40;Hospital Privado Centro M&#233;dico de Caracas&#44; Venezuela&#41;&#44; Jaime A&#46; Labarca &#40;Pontificia Universidad Cat&#243;lica de Chile&#44; Santiago&#44; Chile&#41;&#44; Carlos M&#46; Luna &#40;Hospital de Cl&#237;nicas Jos&#233; de San Martin Hospital&#44; Universidad de Buenos Aires&#44; Argentina&#41;&#44; Carlos Mej&#237;a &#40;Hospital Roosevelt&#44; Guatemala City&#44; Guatemala&#41;&#44; Simone Nouer &#40;Hospital Universit&#225;rio Clementino Fraga Filho&#44; Rio de Janeiro&#44; Brazil&#41;&#44; Eduardo Rodr&#237;guez-Noriega &#40;Hospital Civil de Guadalajara Fray Antonio Alcalde&#44; Guadalajara&#44; Mexico&#41;&#44; Mauro Jos&#233; Costa Salles &#40;Hospital Irmandade da Santa Casa de Miseric&#243;rdia de S&#227;o Paulo&#44; Brazil&#41;&#44; Carlos Seas &#40;Universidad Peruana Cayetano Heredia&#44; Lima&#44; Peru&#41;&#44; Fortino Sol&#243;rzano Santos &#40;Hospital de Pediatr&#237;a Centro M&#233;dico Nacional Siglo XXI&#44; Mexico City&#44; Mexico&#41;&#44; Maria Virginia Villegas &#40;International Center for Medical Research and Training &#91;CIDEIM&#93;&#44; Cali&#44; Colombia&#41;&#44; Jeannete Zurita &#40;Hospital Vozandes and Pontificia Universidad Cat&#243;lica del Ecuador&#44; Quito&#44; Ecuador&#41;&#46;</p>"
            "etiqueta" => "Appendix A"
            "identificador" => "sec0075"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "multimedia" => array:8 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1693
            "Ancho" => 2999
            "Tamanyo" => 189910
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Frequency of ESBL producers among <span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates in the SMART and TEST antimicrobial surveillance programs&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;27&#44;28&#44;31&#44;36</span></a> &#42;United States data only&#46; DISN&#44; Doripenem International Surveillance Network&#59; ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "fig0010"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr2.jpeg"
            "Alto" => 3427
            "Ancho" => 2996
            "Tamanyo" => 285274
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">National frequencies of ESBL producers among &#40;a&#41; <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and &#40;b&#41; <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates in Latin American hospitals&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30&#44;32&#44;33</span></a> ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46; In SENTRY 2008&#8211;2010 report&#44; only the 4 countries with highest rates of ESBL production were reported&#46;</p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "fig0015"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr3.jpeg"
            "Alto" => 2702
            "Ancho" => 3167
            "Tamanyo" => 621178
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Representation of the frequency of ESBL production &#40;no&#46; of isolates tested&#41; and types of ESBLs produced by <span class="elsevierStyleItalic">Enterobaceriaceae</span> isolated from Latin American hospitals reporting &#62;100 isolates&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37&#8211;47</span></a> The distribution of ESBLs was not available for all studies reporting prevalence data&#46; All isolates were resistant to oxyimino-cephalosporins&#46; ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#46;</p>"
        ]
      ]
      3 => array:7 [
        "identificador" => "fig0020"
        "etiqueta" => "Fig&#46; 4"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr4.jpeg"
            "Alto" => 1702
            "Ancho" => 2998
            "Tamanyo" => 147918
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Findings of the Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; summarizing the frequency of nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates resistant to cefepime in 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a> NR&#44; not reported&#46;</p>"
        ]
      ]
      4 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Table 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">PAHO&#44; Pan-American Health Organization&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col">Country&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="9" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Surveillance program and collection period</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">SENTRY<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">PAHO<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">PAHO<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">35</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2004&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2005&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2008&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2008&#8211;2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2004&#8211;2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2004&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2008&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Argentina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">9&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">12&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">59&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">72&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Bolivia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">19&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">30&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Brazil&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Chile&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Colombia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">14&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">147&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Dominican Republic&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">14&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">14&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Ecuador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">21&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">22&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">El Salvador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">33&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">33&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Guatemala&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Honduras&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">7&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Mexico&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">15&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Nicaragua&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">10&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">11&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Panama&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">24&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">24&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Paraguay&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">8&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">21&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Peru&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">22&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">40&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Puerto Rico&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Venezuela&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">34&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">24&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920845.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0005"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">Including only countries reporting data on <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospital settings&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Number of study sites by country for key surveillance reports&#46;</p>"
        ]
      ]
      5 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Table 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">ESBL&#44; extended spectrum &#946;-lactamase&#59; DISN&#44; Doripenem International Surveillance Network&#59; NR&#44; not reported&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col">Surveillance program&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">Collection period&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col">Anatomical collection site&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Proportion ESBL-positive &#40;total no&#46; isolates&#41;</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2004&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">12&#37;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">28&#37;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2005&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">16&#37; &#40;395&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">27&#37; &#40;121&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2004&#8211;2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; respiratory tract&#44; urine&#44; skin&#44; wound&#44; fluids and other defined sources&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#37; &#40;326&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">44&#37; &#40;282&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">TEST<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2004&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; respiratory tract&#44; urine&#44; skin&#44; wound&#44; fluids&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">24&#37; &#40;3581&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">35&#37; &#40;2962&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">DISN<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2007&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; respiratory tract&#44; skin and skin structure&#44; urine&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#37; &#40;493&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">44&#37; &#40;350&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2008&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">27&#37; &#40;504&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">38&#37; &#40;151&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2008&#8211;2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Intra-abdominal&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">24&#37; &#40;1366&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SENTRY<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2008&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Blood&#44; skin and soft tissue&#44; lower respiratory tract&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">25&#37; &#40;1517&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">53&#37; &#40;1052&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">SMART<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0020"><span class="elsevierStyleSup">c</span></a><span class="elsevierStyleSup">&#44;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">36</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="char" valign="top">2009&#8211;2010&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Urine&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">23&#37;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920848.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:3 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0010"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0010">Most data were collected from intensive care units&#46;</p>"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0015"
              "etiqueta" => "b"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0015"><span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> only&#46;</p>"
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0020"
              "etiqueta" => "c"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0020">Data collected from 15 sites in Latin America&#59; countries where sites located not specified&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">36</span></a></p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Temporal prevalences of healthcare-acquired ESBL-positive <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in hospitals of Latin America&#46;</p>"
        ]
      ]
      6 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0015"
        "etiqueta" => "Table 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">NR&#44; not reported&#59; SMART&#44; Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#59; TEST&#44; Tigecycline Evaluation and Surveillance Trial&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Pathogen&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SMART 2005<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">TEST 2004&#8211;2006<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">31</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">TEST 2004&#8211;2010<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">32</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SMART 2008<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SMART 2008&#8211;2009<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">SENTRY 2008&#8211;2010<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " rowspan="3" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">83&#8211;84&#37; &#40;84&#37;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0025"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>395 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">82&#8211;89&#37; &#40;86&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>326 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">82&#37; &#40;94&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2711non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">96&#37; &#40;100&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">94&#8211;95&#37; &#40;100&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1043non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">75&#8211;82&#37; &#40;84&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1517 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#37; &#40;28&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>870 ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#37;&#8211;28&#37; &#40;7&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50 ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#37;-21&#37; &#40;12&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>323 ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " rowspan="3" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">53&#8211;55&#37; &#40;58&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>282 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">77&#37; &#40;88&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1917non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">96&#8211;97&#37; &#40;97&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50non-ESBL isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">47&#8211;55&#37; &#40;59&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1052 isolates<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0030"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#37; &#40;0&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>124 ESBL<span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#37; &#40;29&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1045 ESBL<span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#37;&#8211;28&#37; &#40;7&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50 ESBL<span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span> isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="" valign="top">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">S&#46; marcescens</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">77&#37; &#40;82&#37;&#41;<span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>124 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">68&#37; &#40;84&#37;&#41; <span class="elsevierStyleItalic">n</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1126 isolates&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">NR&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920847.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:2 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0025"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0025">Throughout table&#44; figures in parentheses are proportions susceptible to cefepime&#44; a fourth-generation cephalosporin&#46;</p>"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0030"
              "etiqueta" => "b"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0030"><span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Proportion of healthcare-acquired <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates susceptible to third-generation cephalosporins &#40;and cefepime&#41; in Latin American hospitals&#46;</p>"
        ]
      ]
      7 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0020"
        "etiqueta" => "Table 4"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:2 [
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col">Country&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="4" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&#37; Resistance &#40;total no&#46; isolates&#41;</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">E&#46; coli</span></th><th class="td" title="table-head  " colspan="2" align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">K&#46; pneumoniae</span></th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2006&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="center" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">2009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Argentina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4 &#40;12001&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">18 &#40;1659&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">57 &#40;3278&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0035"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">58 &#40;1518&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Bolivia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">33 &#40;1079&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">37 &#40;2923&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#8211;47 &#40;646&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0035"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">27&#8211;50 &#40;984&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Colombia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">&#8211;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">8-9 &#40;9607&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">&#8211;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">30 &#40;3607&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Dominican Republic&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">35&#8211;40 &#40;516&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">23 &#40;3061&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">30 &#40;828&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">26 &#40;2510&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Ecuador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">10&#8211;13 &#40;2582&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">18&#8211;20 &#40;2736&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#8211;18 &#40;457&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">42&#8211;48 &#40;890&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">El Salvador&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4 &#40;1306&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">18&#8211;32 &#40;2498&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#8211;15 &#40;421&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">46&#8211;50 &#40;1007&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Guatemala&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">67&#8211;70 &#40;1729&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">24 &#40;4921&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">68&#8211;75 &#40;1456&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">52&#8211;53 &#40;3001&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Honduras&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">21&#8211;32 &#40;524&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">30&#8211;32 &#40;1273&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">44&#8211;54 &#40;449&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">58&#8211;67 &#40;871&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Nicaragua&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">19 &#40;508&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#8211;0&#46;5 &#40;1081&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">65 &#40;312&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#46;3 &#40;383&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Panama&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#8211;8 &#40;2522&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">8 &#40;3040&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">23&#8211;37 &#40;1263&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">26&#8211;39 &#40;1749&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Paraguay&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">6&#8211;15 &#40;1119&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">16 &#40;694&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">37&#8211;55 &#40;1055&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">57&#8211;59 &#40;721&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Peru&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">43&#8211;56 &#40;463&#47;282&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">32 &#40;1401&#47;1766&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">68&#8211;71 &#40;185&#47;169&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">66 &#40;583&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">Venezuela&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#8211;10 &#40;11316&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">13&#8211;14 &#40;1450&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">38&#8211;39 &#40;2666&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0035"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">60 &#40;377&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab920846.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0035"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0035"><span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "en" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Findings of the Pan-American Health Organization &#40;PAHO&#41; summarizing the frequency of nosocomial <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates resistant to third-generation cephalosporins in 2006 and 2009&#46;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34&#44;35</span></a></p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "References"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0005"
          "bibliografiaReferencia" => array:79 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0005"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Report on the burden of endemic health care-associated infection worldwide"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "World Health Organization"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2011"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0010"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Annual epidemiological report Reporting on 2009 surveillance data and 2010 epidemic intelligence data"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "European Centre for Disease Prevention and Control"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2011"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0015"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Burden of endemic health-care-associated infection in developing countries&#58; systematic review and meta-analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "B&#46; Allegranzi"
                            1 => "S&#46; Bagheri Nejad"
                            2 => "C&#46; Combescure"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S0140-6736(10)61458-4"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "377"
                        "paginaInicial" => "228"
                        "paginaFinal" => "241"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21146207"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0020"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "International study of the prevalence and outcomes of infection in intensive care units"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "J&#46;L&#46; Vincent"
                            1 => "J&#46; Rello"
                            2 => "J&#46; Marshall"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jama.2009.1754"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "JAMA"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "302"
                        "paginaInicial" => "2323"
                        "paginaFinal" => "2329"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19952319"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0025"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pandrug-resistant Gram-negative bacteria&#58; the dawn of the post-antibiotic era&#63;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "M&#46;E&#46; Falagas"
                            1 => "I&#46;A&#46; Bliziotis"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ijantimicag.2006.12.012"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Antimicrob Agents"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "29"
                        "paginaInicial" => "630"
                        "paginaFinal" => "636"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17306965"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0030"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A call for action&#58; managing the emergence of multidrug-resistant Enterobacteriaceae in the acute care settings"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "P&#46; Savard"
                            1 => "T&#46;M&#46; Perl"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1097/QCO.0b013e3283558c17"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Opin Infect Dis"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "25"
                        "paginaInicial" => "371"
                        "paginaFinal" => "377"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22766646"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0035"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Tigecycline for the treatment of multidrug-resistant Enterobacteriaceae&#58; a systematic review of the evidence from microbiological and clinical studies"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "T&#46; Kelesidis"
                            1 => "D&#46;E&#46; Karageorgopoulos"
                            2 => "I&#46; Kelesidis"
                            3 => "M&#46;E&#46; Falagas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkn311"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "62"
                        "paginaInicial" => "895"
                        "paginaFinal" => "904"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18676620"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0040"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Doripenem activity tested against a global collection of Enterobacteriaceae&#44; including isolates resistant to other extended-spectrum agents"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "R&#46;E&#46; Mendes"
                            1 => "P&#46;R&#46; Rhomberg"
                            2 => "J&#46;M&#46; Bell"
                            3 => "J&#46;D&#46; Turnidge"
                            4 => "H&#46;S&#46; Sader"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2009.02.002"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "63"
                        "paginaInicial" => "415"
                        "paginaFinal" => "425"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19249175"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Occurrence and antimicrobial resistance pattern comparisons among bloodstream infection isolates from the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program &#40;1997&#8211;2002&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;J&#46; Biedenbach"
                            1 => "G&#46;J&#46; Moet"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2004.05.003"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "50"
                        "paginaInicial" => "59"
                        "paginaFinal" => "69"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15380279"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increased resistance to first-line agents among bacterial pathogens isolated from urinary tract infections in Latin America&#58; time for local guidelines&#63;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "S&#46;S&#46; Andrade"
                            1 => "H&#46;S&#46; Sader"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                            3 => "A&#46;S&#46; Pereira"
                            4 => "A&#46;C&#46; Pignatari"
                            5 => "A&#46;C&#46; Gales"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Mem Inst Oswaldo Cruz"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "101"
                        "paginaInicial" => "741"
                        "paginaFinal" => "748"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17160281"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0055"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Resultados encuesta n&#250;mero 7"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Infectol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "48"
                        "paginaFinal" => "51"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0060"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Resistencia a los antibacterianos en Am&#233;rica Latina&#58; consecuencias para la infectolog&#237;a"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Salud Publica"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "519"
                        "paginaFinal" => "528"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22358396"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0065"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Urinary tract infection trends in Latin American hospitals&#58; report from the SENTRY antimicrobial surveillance program &#40;1997&#8211;2000&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46;C&#46; Gales"
                            1 => "H&#46;S&#46; Sader"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "44"
                        "paginaInicial" => "289"
                        "paginaFinal" => "299"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12493177"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0070"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Bacterial resistance to antimicrobial agents in Latin America&#46; The giant is awakening"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Guzm&#225;n-Blanco"
                            1 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                            2 => "H&#46;S&#46; Sader"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Dis Clin North Am"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "14"
                        "paginaInicial" => "67"
                        "paginaFinal" => "81"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10738673"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0075"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases&#58; a clinical update"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "D&#46;L&#46; Paterson"
                            1 => "R&#46;A&#46; Bonomo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/CMR.18.4.657-686.2005"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Microbiol Rev"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "18"
                        "paginaInicial" => "657"
                        "paginaFinal" => "686"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16223952"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0080"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Updated functional classification of beta-lactamases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "K&#46; Bush"
                            1 => "G&#46;A&#46; Jacoby"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/AAC.01009-09"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "969"
                        "paginaFinal" => "976"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19995920"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0085"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A Latin American &#8220;point de vue&#8221; on the epidemiology&#44; control&#44; and treatment options of infections caused by extended-spectrum beta-lactamase producers"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                            1 => "M&#46;G&#46; Quinteros"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:2 [
                        "titulo" => "Antimicrobial resistance in bacteria"
                        "serieFecha" => "2006"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0090"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The CTX-M beta-lactamase pandemic"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "R&#46; Canton"
                            1 => "T&#46;M&#46; Coque"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.mib.2006.08.011"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Opin Microbiol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "9"
                        "paginaInicial" => "466"
                        "paginaFinal" => "475"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16942899"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0095"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Incidence of strains producing extended spectrum beta-lactamases in Argentina"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                            1 => "M&#46; Goldberg"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infection"
                        "fecha" => "1989"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "434"
                        "paginaFinal" => "436"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2613338"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0100"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Multiresistant extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> causing an outbreak of nosocomial bloodstream infection"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46; Gonzalez-Vertiz"
                            1 => "D&#46; Alcantar-Curiel"
                            2 => "M&#46; Cuauhtli"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/501854"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "723"
                        "paginaFinal" => "725"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11842996"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0105"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "An outbreak of extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> species in a neonatal intensive care unit in Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "J&#46; Otman"
                            1 => "E&#46;D&#46; Cavassin"
                            2 => "M&#46;E&#46; Perugini"
                            3 => "M&#46;C&#46; Vidotto"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/503447"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "8"
                        "paginaFinal" => "9"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11868896"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0110"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pathogen frequency and resistance patterns in Brazilian hospitals&#58; summary of results from three years of the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "H&#46;S&#46; Sader"
                            1 => "A&#46;C&#46; Gales"
                            2 => "M&#46;A&#46; Pfaller"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "5"
                        "paginaInicial" => "200"
                        "paginaFinal" => "214"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11712965"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0115"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "P&#46;J&#46; Turner"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Infect Dis"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "4"
                        "numero" => "41 Suppl&#46;"
                        "paginaInicial" => "S273"
                        "paginaFinal" => "S275"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0120"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A multinational survey of risk factors for infection with extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> in nonhospitalized patients"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "R&#46; Ben-Ami"
                            1 => "J&#46; Rodr&#237;guez-Ba&#241;o"
                            2 => "H&#46; Arslan"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/604713"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Infect Dis"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "49"
                        "paginaInicial" => "682"
                        "paginaFinal" => "690"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19622043"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib0125"
              "etiqueta" => "25"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases in enterobacteriaceae in Buenos Aires&#44; Argentina&#44; public hospitals"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Quinteros"
                            1 => "M&#46; Radice"
                            2 => "N&#46; Gardella"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "47"
                        "paginaInicial" => "2864"
                        "paginaFinal" => "2867"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12936986"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib0130"
              "etiqueta" => "26"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "CTX-M-12 beta-lactamase in a <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> clinical isolate in Colombia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46;V&#46; Villegas"
                            1 => "A&#46; Correa"
                            2 => "F&#46; Perez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "629"
                        "paginaFinal" => "631"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14742223"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            26 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "27"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "In vitro susceptibilities of aerobic and facultatively anaerobic Gram-negative bacilli isolated from patients with intra-abdominal infections worldwide&#58; 2004 results from SMART &#40;Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "F&#46; Rossi"
                            1 => "F&#46; Baquero"
                            2 => "P&#46;R&#46; Hsueh"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkl199"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "205"
                        "paginaFinal" => "210"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16717055"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            27 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "28"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "In vitro susceptibilities of aerobic and facultatively anaerobic gram-negative bacilli isolated from patients with intra-abdominal infections worldwide&#58; 2005 results from Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "F&#46; Baquero"
                            1 => "P&#46;R&#46; Hsueh"
                            2 => "D&#46;L&#46; Paterson"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Surg Infect &#40;Larchmt&#41;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "99"
                        "paginaFinal" => "104"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            28 => array:3 [
              "identificador" => "bib0145"
              "etiqueta" => "29"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increasing prevalence of extended-spectrum-beta-lactamase among Gram-negative bacilli in Latin America&#8212;2008 update from the Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46;V&#46; Villegas"
                            1 => "M&#46;G&#46; Blanco"
                            2 => "J&#46; Sifuentes-Osornio"
                            3 => "F&#46; Rossi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "34"
                        "paginaFinal" => "39"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21412587"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            29 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "30"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Low frequency of ertapenem-resistant intra-abdominal isolates of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> from Latin America&#58; susceptibility&#44; ESBL-occurrence&#44; and molecular characterisation &#40;SMART 2008&#8211;2009&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "S&#46;P&#46; Hawser"
                            1 => "S&#46;K&#46; Bouchillon"
                            2 => "D&#46;J&#46; Hoban"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1179/1120009X12Z.0000000003"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Chemother"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "6"
                        "paginaFinal" => "11"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22546718"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            30 => array:3 [
              "identificador" => "bib0155"
              "etiqueta" => "31"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial susceptibility among organisms from the Asia&#47;Pacific Rim&#44; Europe and Latin and North America collected as part of TEST and the in vitro activity of tigecycline"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46;R&#46; Reinert"
                            1 => "D&#46;E&#46; Low"
                            2 => "F&#46; Rossi"
                            3 => "X&#46; Zhang"
                            4 => "C&#46; Wattal"
                            5 => "M&#46;J&#46; Dowzicky"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkm310"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "1018"
                        "paginaFinal" => "1029"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17855724"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            31 => array:3 [
              "identificador" => "bib0160"
              "etiqueta" => "32"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Susceptibility of important Gram-negative pathogens to tigecycline and other antibiotics in Latin America between 2004 and 2010"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "L&#46; Fern&#225;ndez-Canigia"
                            1 => "M&#46;J&#46; Dowzicky"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/1476-0711-11-29"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Ann Clin Microbiol Antimicrob"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "11"
                        "paginaInicial" => "29"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23088592"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            32 => array:3 [
              "identificador" => "bib0165"
              "etiqueta" => "33"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial resistance among Gram-negative bacilli isolated from Latin America&#58; results from SENTRY Antimicrobial Surveillance Program &#40;Latin America&#44; 2008&#8211;2010&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "A&#46;C&#46; Gales"
                            1 => "M&#46; Castanheira"
                            2 => "R&#46;N&#46; Jones"
                            3 => "H&#46;S&#46; Sader"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2012.04.007"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "73"
                        "paginaInicial" => "354"
                        "paginaFinal" => "360"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22656912"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            33 => array:3 [
              "identificador" => "bib0170"
              "etiqueta" => "34"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Informe Anual de la Red de Monitoreo&#47;Vigilancia de la Resistencia a los Antibi&#243;ticos &#8211; 2006"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "Pan-American Health Organization"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2006"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            34 => array:3 [
              "identificador" => "bib0175"
              "etiqueta" => "35"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Informe Anual de la Red de Monitoreo&#47;Vigilancia de la Resistencia a los Antibi&#243;ticos&#47;2009"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "Pan-American Health Organization"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Libro" => array:1 [
                        "fecha" => "2009"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            35 => array:3 [
              "identificador" => "bib0180"
              "etiqueta" => "36"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial susceptibility of global inpatient urinary tract isolates of <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>&#58; results from the Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends &#40;SMART&#41; program&#58; 2009&#8211;2010"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "D&#46;J&#46; Hoban"
                            1 => "L&#46;E&#46; Nicolle"
                            2 => "S&#46; Hawser"
                            3 => "S&#46; Bouchillon"
                            4 => "R&#46; Badal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2011.03.021"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "70"
                        "paginaInicial" => "507"
                        "paginaFinal" => "511"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21767706"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            36 => array:3 [
              "identificador" => "bib0185"
              "etiqueta" => "37"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Molecular characterization of extended-spectrum beta-lactamases-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> in hospitals of the Caribean Region"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "C&#46;S&#46; Gaitan"
                            1 => "M&#46;P&#46; Espinal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "/S0716-10182009000400006"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Colombia Rev Chilena Infectol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "26"
                        "paginaInicial" => "239"
                        "paginaFinal" => "246"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19621157"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            37 => array:3 [
              "identificador" => "bib0190"
              "etiqueta" => "38"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Molecular characterization and antimicrobial susceptibility of extended-spectrum &#123;beta&#125;-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates at a tertiary-care centre in Monterrey"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "E&#46; Garza-Gonzalez"
                            1 => "Mendoza Ibarra S&#46;I&#46;"
                            2 => "J&#46;M&#46; Llaca-Diaz"
                            3 => "G&#46;M&#46; Gonzalez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1099/jmm.0.022970-0"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Mexico J Med Microbiol"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "84"
                        "paginaFinal" => "90"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20930052"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            38 => array:3 [
              "identificador" => "bib0195"
              "etiqueta" => "39"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Characterization of <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolates obtained from a tertiary care hospital in Mexico&#44; which produces extended-spectrum beta-lactamase"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "R&#46; Morfin-Otero"
                            1 => "S&#46; Mendoza-Olazaran"
                            2 => "J&#46; Silva-Sanchez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:2 [
                        "tituloSerie" => "Microb Drug Resist"
                        "fecha" => "2013"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            39 => array:3 [
              "identificador" => "bib0200"
              "etiqueta" => "40"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Frequency of enzymes associated with reduced sensitivity to beta-lactam antibiotics in enterobacteria isolates&#44; Caracas&#44; Venezuela"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "D&#46; Marcano"
                            1 => "A&#46; De Jes&#250;s"
                            2 => "L&#46; Hern&#225;ndez"
                            3 => "L&#46; Torres"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Salud Publica"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "529"
                        "paginaFinal" => "534"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22358397"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            40 => array:3 [
              "identificador" => "bib0205"
              "etiqueta" => "41"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of AmpC and other beta-lactamases in enterobacteria at a large urban university hospital in Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46;C&#46; da Silva Dias"
                            1 => "A&#46;A&#46; Borges-Neto"
                            2 => "G&#46;I&#46; D&#8217;Almeida Ferraiuoli"
                            3 => "M&#46;P&#46; de-Oliveira"
                            4 => "L&#46;W&#46; Riley"
                            5 => "B&#46;M&#46; Moreira"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2007.07.018"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "79"
                        "paginaFinal" => "87"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17900845"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            41 => array:3 [
              "identificador" => "bib0210"
              "etiqueta" => "42"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hospital and community-acquired beta-lactamases-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> at hospitals in Hermosillo"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Navarro-Navarro"
                            1 => "R&#46;E&#46; Robles-Zepeda"
                            2 => "A&#46; Garibay-Escobar"
                            3 => "E&#46; Ruiz-Bustos"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Sonora Salud Publica Mex"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "53"
                        "paginaInicial" => "341"
                        "paginaFinal" => "344"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21986791"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            42 => array:3 [
              "identificador" => "bib0215"
              "etiqueta" => "43"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Enterobacteria producers of extended-spectrum beta-lactamase in a hospital from Venezuela"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "R&#46;M&#46; Tedesco Maiullari"
                            1 => "A&#46; Guevara"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infez Med"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "20"
                        "paginaInicial" => "93"
                        "paginaFinal" => "99"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22767307"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            43 => array:3 [
              "identificador" => "bib0220"
              "etiqueta" => "44"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High clonal diversity in a non-outbreak situation of clinical ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> isolates in the First National Surveillance Program in Cuba"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46; Qui&#241;ones"
                            1 => "A&#46; Valverde"
                            2 => "M&#46; Rodriguez-Banos"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:2 [
                        "tituloSerie" => "Microb Drug Resist"
                        "fecha" => "2013"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            44 => array:3 [
              "identificador" => "bib0225"
              "etiqueta" => "45"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Nosocomial and community infections due to class A extended-spectrum beta-lactamase &#40;ESBLA&#41;-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; in southern Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "C&#46; Wollheim"
                            1 => "I&#46;M&#46; Guerra"
                            2 => "V&#46;D&#46; Conte"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "138"
                        "paginaFinal" => "143"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21503400"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            45 => array:3 [
              "identificador" => "bib0230"
              "etiqueta" => "46"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Occurrence of extended-spectrum beta-lactamases in <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolated from hospitalized patients in Curitiba&#44; southern Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "S&#46; Nogueira Kda"
                            1 => "I&#46;H&#46; Higuti"
                            2 => "A&#46;J&#46; do Nascimento"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Braz J Infect Dis"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "390"
                        "paginaFinal" => "395"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17420911"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            46 => array:3 [
              "identificador" => "bib0235"
              "etiqueta" => "47"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended spectrum beta-lactamase detection in Enterobacteriaceae family strains"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "P&#46; Mena"
                            1 => "A&#46;J&#46;C&#46; Gonz&#225;lez"
                            2 => "M&#46; Josefina"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Kasmera"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "37"
                        "paginaInicial" => "25"
                        "paginaFinal" => "37"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            47 => array:3 [
              "identificador" => "bib0240"
              "etiqueta" => "48"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Changing epidemiology of extended-spectrum beta-lactamases in Argentina&#58; emergence of CTX-M-15"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "S&#46; Sennati"
                            1 => "G&#46; Santella"
                            2 => "J&#46; Di Conza"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/AAC.00745-12"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "56"
                        "paginaInicial" => "6003"
                        "paginaFinal" => "6005"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22908156"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            48 => array:3 [
              "identificador" => "bib0245"
              "etiqueta" => "49"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Spread of bla&#40;CTX-M-type&#41; and bla&#40;PER-2&#41; beta-lactamase genes in clinical isolates from Bolivian hospitals"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46; Celenza"
                            1 => "C&#46; Pellegrini"
                            2 => "M&#46; Caccamo"
                            3 => "B&#46; Segatore"
                            4 => "G&#46; Amicosante"
                            5 => "M&#46; Perilli"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dkl055"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "57"
                        "paginaInicial" => "975"
                        "paginaFinal" => "978"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16510850"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            49 => array:3 [
              "identificador" => "bib0250"
              "etiqueta" => "50"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "CTX-M-type extended-spectrum beta-lactamase that hydrolyzes ceftazidime through a single amino acid substitution in the omega loop"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "L&#46; Poirel"
                            1 => "T&#46; Naas"
                            2 => "I&#46; Le Thomas"
                            3 => "A&#46; Karim"
                            4 => "E&#46; Bingen"
                            5 => "P&#46; Nordmann"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/AAC.45.12.3355-3361.2001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Antimicrob Agents Chemother"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "45"
                        "paginaInicial" => "3355"
                        "paginaFinal" => "3361"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11709308"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            50 => array:3 [
              "identificador" => "bib0255"
              "etiqueta" => "51"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamases among <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> isolated in a public hospital in Brazil"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Dropa"
                            1 => "L&#46;C&#46; Balsalobre"
                            2 => "N&#46; Lincopan"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Inst Med Trop Sao Paulo"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "51"
                        "paginaInicial" => "203"
                        "paginaFinal" => "209"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19739000"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            51 => array:3 [
              "identificador" => "bib0260"
              "etiqueta" => "52"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Distribution of extended spectrum beta-lactamases-codifying genes in Klebsiella pneumoniae isolates from hospitals of Bogota&#44; DC&#44; Colombia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "I&#46;Y&#46; Pulido"
                            1 => "J&#46;R&#46; Mantilla"
                            2 => "E&#46;M&#46; Valenzuela"
                            3 => "M&#46;T&#46; Reguero"
                            4 => "E&#46;B&#46; Gonzalez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1590/S0120-41572011000100003"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Biomedica"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "15"
                        "paginaFinal" => "20"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22159479"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            52 => array:3 [
              "identificador" => "bib0265"
              "etiqueta" => "53"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Beta-lactamases other than TEM and SHV among strains of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> subsp pneumoniae isolated from Chilean hospitals"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "H&#46; Bello"
                            1 => "N&#46; Trabal"
                            2 => "D&#46; Ibanez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "/S0034-98872005000600018"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Med Chil"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "133"
                        "paginaInicial" => "737"
                        "paginaFinal" => "739"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16075141"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            53 => array:3 [
              "identificador" => "bib0270"
              "etiqueta" => "54"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Resultados de la 7a Encuesta del Comit&#233; de Resistencia a Antimicrobianos de la Asociaci&#243;n Panamericana de Infectolog&#237;a"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Casellas"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Infectol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "48"
                        "paginaFinal" => "55"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            54 => array:3 [
              "identificador" => "bib0275"
              "etiqueta" => "55"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Results of antimicrobial susceptibility surveillance in Chile&#58; consolidating a network"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "representing the Collaborative Group on Antimicrobial Resistance"
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "F&#46;O&#46; Silva"
                            1 => "M&#46; Cifuentes"
                            2 => "E&#46;C&#46; Pinto"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Chile Infect"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "28"
                        "paginaInicial" => "19"
                        "paginaFinal" => "27"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            55 => array:3 [
              "identificador" => "bib0280"
              "etiqueta" => "56"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Antimicrobial resistance of Gram negative bacilli isolated from tertiary-care hospitals in Colombia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;F&#46; Brice&#241;o"
                            1 => "A&#46; Correa"
                            2 => "C&#46; Valencia"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Biomedica"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "371"
                        "paginaFinal" => "381"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21713339"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            56 => array:3 [
              "identificador" => "bib0285"
              "etiqueta" => "57"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Urinary tract infections caused by multi-drug resistant <span class="elsevierStyleItalic">Proteus mirabilis</span>&#58; risk factors and clinical outcomes"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "K&#46; Cohen-Nahum"
                            1 => "L&#46; Saidel-Odes"
                            2 => "K&#46; Riesenberg"
                            3 => "F&#46; Schlaeffer"
                            4 => "A&#46; Borer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1007/s15010-009-8460-5"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infection"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "38"
                        "paginaInicial" => "41"
                        "paginaFinal" => "46"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19998053"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            57 => array:3 [
              "identificador" => "bib0290"
              "etiqueta" => "58"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for bloodstream infections due to extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "U&#46;I&#46; Wu"
                            1 => "C&#46;S&#46; Yang"
                            2 => "W&#46;C&#46; Chen"
                            3 => "Y&#46;C&#46; Chen"
                            4 => "S&#46;C&#46; Chang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S1684-1182(10)60048-5"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Microbiol Immunol Infect"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "310"
                        "paginaFinal" => "316"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20688291"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            58 => array:3 [
              "identificador" => "bib0295"
              "etiqueta" => "59"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cephalosporin and fluoroquinolone combinations are highly associated with CTX-M beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span>&#58; a case&#8211;control study in a French teaching hospital"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "P&#46; Cassier"
                            1 => "S&#46; Lallechere"
                            2 => "S&#46; Aho"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1111/j.1469-0691.2010.03349.x"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Microbiol Infect"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "1746"
                        "paginaFinal" => "1751"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20840333"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            59 => array:3 [
              "identificador" => "bib0300"
              "etiqueta" => "60"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "International prospective study of <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> bacteremia&#58; implications of extended-spectrum beta-lactamase production in nosocomial Infections"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;L&#46; Paterson"
                            1 => "W&#46;C&#46; Ko"
                            2 => "A&#46; Von Gottberg"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Ann Intern Med"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "140"
                        "paginaInicial" => "26"
                        "paginaFinal" => "32"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14706969"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            60 => array:3 [
              "identificador" => "bib0305"
              "etiqueta" => "61"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Investigating the impact of the definition of previous antibiotic exposure related to isolation of extended spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "S&#46; Saely"
                            1 => "K&#46;S&#46; Kaye"
                            2 => "M&#46;R&#46; Fairfax"
                            3 => "T&#46; Chopra"
                             …1
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ajic.2010.08.010"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Infect Control"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "39"
                        "paginaInicial" => "390"
                        "paginaFinal" => "395"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            61 => array:3 [
              "identificador" => "bib0310"
              "etiqueta" => "62"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Outcomes evaluation of patients with ESBL- and non-ESBL-producing <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> and <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> species as defined by CLSI reference methods&#58; report from the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [ …5]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.diagmicrobio.2005.09.011"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Diagn Microbiol Infect Dis"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "231"
                        "paginaFinal" => "236"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            62 => array:3 [
              "identificador" => "bib0315"
              "etiqueta" => "63"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Molecular epidemiology and risk factors of bloodstream infections caused by extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> A case&#8211;control study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ijid.2008.03.008"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Infect Dis"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "12"
                        "paginaInicial" => "653"
                        "paginaFinal" => "659"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            63 => array:3 [
              "identificador" => "bib0320"
              "etiqueta" => "64"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors associated with extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Enterobacteriaceae</span> nosocomial bloodstream infections in a tertiary care hospital&#58; a clinical and molecular analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1159/000339483"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chemotherapy"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "217"
                        "paginaFinal" => "224"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            64 => array:3 [
              "identificador" => "bib0325"
              "etiqueta" => "65"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Colonisation by extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella</span> spp&#46; in a paediatric intensive care unit"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [ …4]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.jhin.2010.03.008"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Hosp Infect"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "76"
                        "paginaInicial" => "66"
                        "paginaFinal" => "69"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            65 => array:3 [
              "identificador" => "bib0330"
              "etiqueta" => "66"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High relationship between ciprofloxacin use and prevalence of ESBL <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [ …6]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "/S0716-10182006000400004"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Chilena Infectol"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "316"
                        "paginaFinal" => "320"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            66 => array:3 [
              "identificador" => "bib0335"
              "etiqueta" => "67"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "NHSN annual update&#58; antimicrobial-resistant pathogens associated with healthcare-associated infections&#58; annual summary of data reported to the National Healthcare Safety Network at the Centers for Disease Control and Prevention&#44; 2006&#8211;2007"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/591861"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "29"
                        "paginaInicial" => "996"
                        "paginaFinal" => "1011"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            67 => array:3 [
              "identificador" => "bib0340"
              "etiqueta" => "68"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Integrated multilevel surveillance of the world&#39;s infecting microbes and their resistance to antimicrobial agents"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1128/CMR.00021-10"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Microbiol Rev"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "281"
                        "paginaFinal" => "295"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            68 => array:3 [
              "identificador" => "bib0345"
              "etiqueta" => "69"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Modification of empiric antibiotic treatment in patients with pneumonia acquired in the intensive care unit&#46; ICU-Acquired Pneumonia Study Group"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [ …1]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intensive Care Med"
                        "fecha" => "1996"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "387"
                        "paginaFinal" => "394"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            69 => array:3 [
              "identificador" => "bib0350"
              "etiqueta" => "70"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Extended-spectrum beta-lactamase-producing Enterobacteriaceae&#58; an emerging public-health concern"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S1473-3099(08)70041-0"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet Infect Dis"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "159"
                        "paginaFinal" => "166"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            70 => array:3 [
              "identificador" => "bib0355"
              "etiqueta" => "71"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Characterization of SHV-5 beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> in an intensive care unit"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Salud Publica Mex"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "46"
                        "paginaInicial" => "524"
                        "paginaFinal" => "528"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            71 => array:3 [
              "identificador" => "bib0360"
              "etiqueta" => "72"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Estudio de un brote debido a aislados de <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> productores de betalactamasas de espectro extendido en un centro asistencial de Rosario - Argentina"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Panam Infectol"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "7"
                        "paginaInicial" => "21"
                        "paginaFinal" => "27"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            72 => array:3 [
              "identificador" => "bib0365"
              "etiqueta" => "73"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The impact of an antibiotic restriction policy in the intensive care unit at the hospital militar central"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [ …4]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:3 [
                        "tituloSerie" => "Rev Med"
                        "fecha" => "2008"
                        "paginaInicial" => "2008"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            73 => array:3 [
              "identificador" => "bib0370"
              "etiqueta" => "74"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Correlation between rates of carbapenem consumption and the prevalence of carbapenem-resistant <span class="elsevierStyleItalic">Pseudomonas aeruginosa</span> in a tertiary care hospital in Brazil&#58; a 4-year study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [ …5]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/653071"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Infect Control Hosp Epidemiol"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "664"
                        "paginaFinal" => "666"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            74 => array:3 [
              "identificador" => "bib0375"
              "etiqueta" => "75"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Imipenem resistance of <span class="elsevierStyleItalic">Pseudomonas</span> in pneumonia&#58; a systematic literature review"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [ …5]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/1471-2466-10-45"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "BMC Pulm Med"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "45"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            75 => array:3 [
              "identificador" => "bib0380"
              "etiqueta" => "76"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for KPC-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> enteric colonization upon ICU admission"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/jac/dks316"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Antimicrob Chemother"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "67"
                        "paginaInicial" => "2976"
                        "paginaFinal" => "2981"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            76 => array:3 [
              "identificador" => "bib0385"
              "etiqueta" => "77"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "How important is patient-to-patient transmission in extended-spectrum beta-lactamase <span class="elsevierStyleItalic">Escherichia coli</span> acquisition"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.ajic.2006.09.011"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Infect Control"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "35"
                        "paginaInicial" => "97"
                        "paginaFinal" => "101"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            77 => array:3 [
              "identificador" => "bib0390"
              "etiqueta" => "78"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Patient-to-patient transmission is important in extended-spectrum beta-lactamase-producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> acquisition"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1086/522657"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Clin Infect Dis"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "45"
                        "paginaInicial" => "1347"
                        "paginaFinal" => "1350"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [ …2]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            78 => array:3 [
              "identificador" => "bib0395"
              "etiqueta" => "79"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Outbreak of multiresistant and extended spectrum &#946;-lactamase producing <span class="elsevierStyleItalic">Klebsiella pneumoniae</span> in a high risk neonatal unit"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:3 [ …3]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Rev Chil Infectol"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "28"
                        "paginaInicial" => "28"
                        "paginaFinal" => "34"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "agradecimientos" => array:1 [
      0 => array:3 [
        "titulo" => "Acknowledgements"
        "texto" => "<p id="par0160" class="elsevierStylePara elsevierViewall">This publication was funded by <span class="elsevierStyleGrantSponsor" id="gs0005">Pfizer Inc</span>&#46; Medical writing support was provided by Malcolm Darkes and Lisa Baker of Engage Scientific Solutions and was funded by Pfizer Inc&#46;</p>"
        "vista" => "all"
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "en"
  "url" => "/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867013002845/v8_201510050558/en/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "17713"
    "tipo" => "SECCION"
    "en" => array:2 [
      "titulo" => "Review Articles"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/14138670/0000001800000004/v8_201510050558/S1413867013002845/v8_201510050558/en/main.pdf?idApp=UINPBA00003Y&text.app=https://bjid.org.br/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1413867013002845?idApp=UINPBA00003Y"
]
Article information
ISSN: 14138670
Original language: English
The statistics are updated each day
Year/Month Html Pdf Total
2024 October 23 17 40
2024 September 44 22 66
2024 August 53 34 87
2024 July 57 32 89
2024 June 47 18 65
2024 May 28 15 43
2024 April 35 29 64
2024 March 69 29 98
2024 February 92 31 123
2024 January 75 29 104
2023 December 66 34 100
2023 November 61 42 103
2023 October 37 48 85
2023 September 43 54 97
2023 August 25 26 51
2023 July 32 22 54
2023 June 41 15 56
2023 May 65 18 83
2023 April 46 14 60
2023 March 89 17 106
2023 February 73 21 94
2023 January 21 16 37
2022 December 43 30 73
2022 November 54 33 87
2022 October 43 21 64
2022 September 39 22 61
2022 August 34 28 62
2022 July 31 40 71
2022 June 33 23 56
2022 May 34 22 56
2022 April 34 37 71
2022 March 46 28 74
2022 February 28 31 59
2022 January 34 23 57
2021 December 37 37 74
2021 November 25 38 63
2021 October 31 27 58
2021 September 31 27 58
2021 August 49 43 92
2021 July 34 19 53
2021 June 25 21 46
2021 May 43 37 80
2021 April 87 55 142
2021 March 43 32 75
2021 February 32 13 45
2021 January 41 23 64
2020 December 21 15 36
2020 November 31 11 42
2020 October 13 13 26
2020 September 16 11 27
2020 August 40 14 54
2020 July 13 7 20
2020 June 31 14 45
2020 May 31 21 52
2020 April 24 12 36
2020 March 37 23 60
2020 February 62 54 116
2020 January 27 17 44
2019 December 45 19 64
2019 November 27 30 57
2019 October 33 8 41
2019 September 38 23 61
2019 August 52 35 87
2019 July 34 24 58
2019 June 36 20 56
2019 May 59 57 116
2019 April 45 34 79
2019 March 27 20 47
2019 February 42 17 59
2019 January 19 15 34
2018 December 48 30 78
2018 November 189 23 212
2018 October 505 33 538
2018 September 84 15 99
2018 July 0 0 0
2018 June 1 1 2
2018 May 12 10 22
2018 April 39 21 60
2018 March 29 9 38
2018 February 29 17 46
2018 January 28 10 38
2017 December 28 15 43
2017 November 26 7 33
2017 October 31 11 42
2017 September 23 13 36
2017 August 24 10 34
2017 July 28 14 42
2017 June 30 9 39
2017 May 31 9 40
2017 April 26 23 49
2017 March 34 20 54
2017 February 34 9 43
2017 January 18 6 24
2016 December 50 19 69
2016 November 41 6 47
2016 October 56 14 70
2016 September 66 6 72
2016 August 48 5 53
2016 July 32 11 43
2016 June 2 0 2
2016 February 1 0 1
2015 December 3 0 3
Show all

Follow this link to access the full text of the article

The Brazilian Journal of Infectious Diseases